سنجش نگرش بهره‌برداران مرتعی در ارتباط با زمینه‌های آسیب‌پذیری در راستای مدیریت پایدار مراتع در سه روستای حومه شهرستان نجف‌آباد

آسیب‎پذیری یکی از مفاهیم اساسی در چارچوب معیشت پایدار است. زمینه‎های آسیب‎پذیری بخشی از چارچوب معیشت را تشکیل می‎دهند که افراد، گروه‎ها و خانوارها کنترل حداقلی بر آن‎ها دارند. زمینه‎های آسیب‎پذیری اعم از شوک‎ها، روندها و تغییرپذیری‎های فصلی معیشت بهره‎برداران مرتعی و به دنبال آن مدیریت پایدار مراتع را تحت‎تاثیر قرار می‎دهند. هدف این تحقیق سنجش معیارهای مرتبط با زمینه‎های آسیب‎پذیری معیشت بهره‎برداران مرتعی سه روستای جلال‎آباد، حاجی‎آباد و نهضت‎آباد از بخش مرکزی شهرستان نجف‎آباد است. از پرسش‎نامه ساختارمند محقق ساخته در سه بعد شوک‎ها، روند‎ها و تغییرپذیری فصلی هر کدام با 5 گویه در قالب طیف پنج‎گزینه‎ای لیکرت استفاده شد. نتایج سنجش نگرش بهره‎برداران مرتعی نشان داد حدود 80 درصد پاسخگویان تغییرات زمینه‎های آسیب‎پذیری معیشت را زیاد و خیلی زیاد (حدود 19 درصد) ارزیابی کردند. شوک‎های «خشکیدگی گیاهان (مرتعی و جنگلی)» و «اقتصادی» با میانگین رتبه‎ای 3.21 و 3.17، روندهای «تورم و گرانی» و «تخریب و تغییر کاربری اراضی» با میانگین رتبه‎ای 3.92 و 3.80 و تغییرپذیری‎های فصلی «سرمازدگی و گرمازدگی گیاهان» و «افزایش دما و ذوب‎شدن سریع برف» به ترتیب با مقادیر میانگین رتبه‎ای 3.70 و 3.69 تاثیر بیشتری بر آسیب‎پذیری معیشت بهره‎برداران مرتعی داشتند. ازآنجایی‎که زمینه‎های آسیب‎پذیری متاثر از عوامل متعددی هستند که ممکن است هم‎زمان به وقوع بپیوندند پیشنهاد می‎شود در مواجهه با زمینه‎های آسیب‎پذیری و در راستای پایداری منابع مرتعی مجموعه‎ای از راهبردهای تطبیقی به کار گرفته شوند. علاوه بر این، ازآنجایی‎که افراد، خانوارها و جوامع تحت‎تاثیر زمینه‎های آسیب‎پذیری به دلیل توزیع مختلف فضایی در جغرافیای سرزمین، ممکن است مخاطرات و آسیب‎پذیری‎های یکسانی را تجربه نکنند مطالعات آینده می‎توانند نحوه سازگاری افراد، گروه‎ها، خانوارها و اجتماعات مختلف در مواجهه با زمینه‎های آسیب‎پذیری اعم از مخاطرات محیطی و بلایای طبیعی را مورد بررسی قرار دهند.

assessing the rangeland users’ attitudes related to vulnerability contexts in line with the sustainable rangeland management in three villages of najafabad county

vulnerability context is one of the basic concepts of sustainable livelihood framework. the vulnerability contexts, including shocks, trends, and seasonal variability affect the rangeland users’ livelihoods. this study aims to assess the vulnerability contexts of rangeland users in three villages of jalal abad, haji abad, and nahzatabad in najafabad city. a structured questionnaire was used to measure the vulnerability contexts. from the statistical population of 68 people, 58 people were selected using cochran’s formula. the results showed that about 80% of the respondents evaluated the changes in vulnerable areas as high and 19% as very high. the results of measuring the attitude of the rangeland users of the three studied villages showed the shocks including air pollution and drying of plants and economic shocks with an average of 3.21 and 3.17, trends consisted of inflation and price and rangeland degradation with an average of 3.92 and 3.80 and the seasonality including drought, temperature increase and rapid melting of snow and frost and heat exhaustion of plants with an average of 3.69 and 3.68 had the greatest impact on livelihood vulnerability. since vulnerability contexts are not one or two, but several factors of vulnerability may occur at the same time, this study suggests policymakers employ a multifaceted approach and a set of adaptive strategies in dealing with vulnerability contexts. in addition, since individuals, households, and communities affected by vulnerability contexts due to the spatial distribution in the geography of the land may not experience risks and vulnerabilities in the same way, future studies can show how different individuals, groups, households, and communities are exposed. in the face of vulnerability, including environmental hazards, and natural disasters.