آشکارسازی پیامدهای خشک شدن زاینده‎رود و تغییرات پوشش گیاهی بر دمای سطح زمین درکلان‎شهر اصفهان

تنش آب به عنوان یکی از عمده‎ترین مشکلات زیست محیطی اثرات قابل توجهی بر پایداری مناطق شهری در سراسر جهان دارد. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات دمای سطح زمین (lst) و رابطه آن با تغییرات وسعت پوشش گیاهی در زمان پر آبی و خشک بودن زاینده رود می باشد. در این تحقیق از تصاویر ماهواره‎ای لندست tm، etm و oli طی 3 سال خشک 2001، 2009 و 2018 و 3 سال مرطوب 2005، 2006 و 2020 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد در سال 2006 که آب در بستر رودخانه جاری بوده مساحت پوشش گیاهی از 36 درصد (201 کیلومتر مربع) به 23 درصد (126 کیلومترمربع) در سال 2018 که بستر رودخانه فاقد آب بوده کاهش یافته است. در طی دو دهه گذشته میزان دمای سطح زمین افزایش یافته است. بیش‎ترین میانگین دما در سال 2018 با 40.4 درجه سلسیوس مشاهده شد، حداکثر دما در سال‎های خشک 2001، 2009 و 2018 بیشتر از سال‎های مرطوب 2005، 2006 و 2020 بود. بیشترین تراکم جزایر گرمایی در مناطق 2، 4، 5، 6، 7، 14 و شرق منطقه 15 مشاهده گردید که بر زمین‎های بایر و سپس بر مناطق شهری متمرکز است. مجموع مساحت طبقات دمایی 49 -42 در سال خشک 2009 نسبت به سال خشک 2001 حدود 12 درصد و نیز در سال 2018 حدود 25 درصد افزایش یافته است در حالی‎ که در سال‎های مرطوب 2005 و 2006 صفر و در سال 2020 نسبت به 2018 حدود 34 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، توسعه مناطق ساخته شدۀ شهری که طی دو دهۀ گذشته 3.7 درصد افزایش یافته است، به کاهش پوشش گیاهی و تشدید اثر جزیره گرمایی شهری کمک کرده است. بررسی تغییرات میانگین دما در فواصل مختلف از رودخانۀ زاینده‎رود نشان داد که با فاصله از رودخانه دما در حدود 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است.

revealing the consequences of zayandeh rood drying up and vegetation changes on the temperature of the earth’s surface in the metropolis of isfahan

water stress is a major environmental issue and has a significant impact on the sustainability of urban areas worldwide. this study examines the changes in land surface temperature (lst) and their relationship with variations in vegetation cover during wet and dry periods in zayandeh rood. to accomplish this, landsat tm, etm, and oli satellite images from three dry years (2001, 2009, and 2018) and three wet years (2005, 2006, and 2020) were used. the research findings indicate that, in 2006, when water was flowing in the river bed, vegetation cover decreased from 36% (201 km2) to 23% (km2) in 2018, when the river bed had no water. over the last two decades, the earth’s surface temperature has increased. the highest average temperature was observed in 2018, at 40/4 degrees celsius, and the maximum temperature in the dry years of 2001, 2009, and 2018 was higher than in the wet years of 2005, 2006, and 2020. the highest density of heat islands was observed in regions 2, 4, 5, 6, 7, 14, and east of region 15, which is concentrated on barren lands and then on urban areas. in the dry year of 2009, the total area of temperature classes 42-49 increased by approximately 12% compared to the dry year of 2001 and also increased by about 25% in 2018. in contrast, it was zero in the wet years of 2005 and 2006, and in 2020, it decreased by around 34% compared to 2018. furthermore, urban development, which has grown by 7/3% over the past two decades, has contributed to the reduction of vegetation and intensified the urban heat island effect. examining the average temperature changes at different distances from the zayande rood indicated that the temperature increased by about 1 degree celsius with the distance from the river.