توسعه حفاظت پایدار تنوع زیستی با مدل‎سازی کریدورهای سیمای سرزمین مبتنی بر تئوری مدارها

مدل‎سازی ارتباطات شبکه‎های زیستگاهی در برنامه‎ریزی حفاظت پایدار از تنوع ‎زیستی، یکی از اولویت‎های جهانی بوم‎شناسی سیمای سرزمین و امنیت بوم‎شناختی است. تخریب ساختار سیمای سرزمین با ایجاد زیستگاه‎های ازهم‎گسیخته و قطع اتصال در لکه‎های سیمای سرزمین منجر به اختلال در عملکردهای بوم‎شناختی می‎گردد. ازاین‌رو، هدف این پژوهش مدل‎سازی کریدورهای سیمای سرزمین استان خراسان جنوبی است تا بتوان از طریق ایجاد ارتباطات بین زیستگاه‎ها، پیوستگی شبکه زیستگاهی را تقویت نمود. این امر، علی‎رغم پرهیز از مدیریت جزیره‎ای مناطق تحت حفاظت، باعث حفاظت پایدار از امنیت بوم‎شناختی می‎گردد. بدین منظور، ابتدا نقشه کیفیت زیستگاه‎های محدوده مطالعه مدل‎سازی شد، سپس به نقشه مقاومت زیستگاه تبدیل گردید. نقاط داغ زیستگاهی نیز از نقشه کیفیت زیستگاه با روش گتیس_ ارد جی استخراج گردید. در گام نهایی، کریدورهای زیستگاهی و مهم‎ترین نواحی ارتباطی بر مبنای تئوری مدارهای الکتریکی و با استفاده از نقشه‎های کیفیت و مقاومت زیستگاه با نرم‎افزار رستر مبنای circuitscape مدل‎سازی شد. نتایج نشان داد نواحی مختلف، قابلیت ایجاد شدت‌جریان صفر تا 114.5 آمپر را دارا هستند که حدود 33% معادل 4944200 هکتار از کل محدوده مطالعه را شامل می‎‎شود که ازاین‌بین 900 هکتار به‎‎عنوان کریدور داغ می‎تواند تسهیلگر جریان یا جابه‌جایی گونه‎ها به شمار رود. به‌طوری‌که حفاظت از این کریدورها، می‎تواند اثرات منفی گسیختگی زیستگاه‎ها را ازطریق ایجاد ارتباط بین جمعیت‎های جداافتاده، تا حدی جبران نماید؛ بنابراین، برای حفاظت پایدار از تنوع ‎زیستی، توجه به کریدورهای مهم و بهینه جهت برقراری اتصال بین زیستگاه‎ها و ممانعت از گسیختگی آن از سوی برنامه‎ریزان و متولیان امر ضروری است. نتایج این پژوهش در استان خراسان جنوبی، می‎تواند رهگشای اقدامات عملیاتی جهت احداث و برنامه‎ریزی حفاظت از کریدورهای اصولی باشد و عملکرد زیستگاهی سیمای سرزمین را افزایش دهد.

development of sustainable protection of biodiversity using modeling corridors of the landscape based on circuit theory

modeling habitat network connections in biodiversity conservation planning is one of the global priorities of landscape ecology and ecological security. destruction of landscape structure by creating disjointed habitats and disconnection in landscape patches leads to disturbance in ecological functions. this research aimed to model the landscape corridors of south khorasan province to link habitats together to increase habitat network connections. this, in spite of avoiding island management of conserved areas, causes sustainable protection of ecological security. first, the habitat quality map of the study area was modeled, and then it was converted into a habitat resistance map. habitat hotspots were also extracted from the habitat quality map using the getis-ord g approach. finally, habitat corridors and the most significant connecting regions were modeled using the habitat quality and resistance maps in circuitscape software based on circuit theory. the findings indicated that several regions are capable of producing flow with intensities ranging from 0 to 114.5 ampere. these areas include about 4,944,200 ha (33%) of the entire study area, of which 900 ha are hot corridors, which can be thought of as corridors that facilitate species movement and can mitigate the negative effects of habitat fragmentation. therefore, for efficient protection of habitat network security, it is necessary for planners to pay attention to the important corridors for connecting the habitats. the results of this study in the south khorasan province can pave the way for operational measures to be taken to construct and plan the protection of corridors and improve the habitat performance of the landscape.