پهنه‌بندی حسّاسیت زمین‌لغزش با استفاده از عملگرهای گامای فازی در آبخیز طالقان رود استان قزوین

زمین لغزش که شامل جداشدگی‌های خاک و موادّ سنگی به سمت پایین دامنه است، یکی از انواع مخرّب فرسایش در دامنه ها است که موجب خسارت‌های مالی و جانی فراوانی می شود. ازآنجاکه پیش بینی زمان وقوع زمین‌لغزش‌ها مشکل است؛ از این رو شناسایی مناطق حسّاس به زمین‌لغزش و پهنه‌بندی این مناطق براساس پتانسیل خطر ناشی از بروز این پدیده، اهمّیت فراوانی دارد. تهیه نقشه های پهنه بندی حسّاسیت به زمین لغزش از ابزارهای اساسی مدیریت و کاهش خسارات احتمالی است. در پژوهش حاضر سعی شده است مخاطره زمین لغزش در آبخیز طالقان استان قزوین با استفاده از عملگرهای گامای فازی پهنه‌بندی شود. برای این منظور، ابتدا نقشه پراکنش زمین لغزش ها و نیز یازده لایه اطّلاعاتی شامل درجه شیب، جهت شیب، ارتفاع، کاربری اراضی، سنگ شناسی، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، شتاب زمین لرزه، مقدار بارش، حداکثر بارش روزانه تهیه شد. درمجموع از پانزده زمین‌لغزش شناسایی شده، 70% برای مدل‌سازی و 30% برای ارزیابی نتایج مدل ها استفاده شد. پس از تعیین مقادیر نسبت فراوانی و عضویت فازی برای طبقات نقشه عوامل مختلف، نقشه حسّاسیت زمین‌لغزش با استفاده از مقادیر مختلف گامای فازی (0، 0.1، 0.2، 0.3، 0.4، 0.5، 0.6، 0.7، 0.8، 0.9 و 1) تهیه شد. نتایج ارزیابی نقشه های پهنه بندی خطر با استفاده از شاخص های نسبت تراکم و مجموع مطلوبیت، نشان داد که عملگر فازی با مقدار گامای 0.7 از دقّت بالاتری نسبت به سایر مقادیر گاما در منطقه مورد مطالعه برخوردار است. نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش مدل برتر کاربرد مهمّی را در فرایند آمایش کاربری های اراضی منطقه مورد بررسی و کاهش ریسک زمین لغزش منطقه خواهد داشت.