مدل‌سازی تخصیص کاربری اراضی پایدار در اصفهان بزرگ با استفاده از ارزیابی چندمعیاره در محیط gis

ارزیابی تناسب اراضی نقش مهمّی در مدیریت پایدار محیط زیست برعهده دارد و پیش نیاز برنامه‌ریزی سرزمین است که پایداری فعّالیّت ها و توسعه پایدار را تحت تاثیر قرار می دهد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و مدل سازی کاربری های کشاورزی، توسعه شهری و صنعتی اصفهان بزرگ (به منزله مهم ترین مرکز تمرکز جمعیّتی استان اصفهان و قطب مهمّ کشاورزی و صنعتی کشور) با استفاده از داده های سال 1397 صورت گرفته است. برنامه ریزی کاربری اراضی به طور فزاینده ای بر جنبه های مربوط به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار تمرکز دارد. انتخاب مناطق مناسب برای این امر، فرایندی پیچیده و وابسته به بسیاری از عوامل است که برمبنای آن‌ها تصمیم گیری شود. در نوشتار پیش رو از مدل های ارزیابی چندمعیاره تخصیص کاربری اراضی برپایه سیستم اطّلاعات جغرافیایی استفاده شد. ابتدا داده های مورد نیاز (شامل متغیّرهای توپوگرافی، منابع آب، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، دسترسی ها، عوامل زیرساختی، منابع زیستی، پارامترهای خاک و اقلیم) شناسایی و نقشه‌های تناسب آن ها به روش فازی تهیه و وزن عوامل با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین شد؛ سپس نقشه های تهیه شده، با استفاده از روش ترکیب خطّی وزنی باهم تلفیق شده و درنهایت نقشه های نهایی تناسب اراضی با توجّه به نظرات متخصّصین تهیه و طبقه بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که حدود 586.9، 197.2 و 24 کیلومتر مربع (20.3%، 6.9 % و 0.08%) از مساحت کلّ منطقه به ترتیب برای کاربری های کشاورزی، توسعه شهری و صنعتی مناسب است؛ همچنین شمال غرب و جنوب شرق منطقه در محدوده نامناسب قرار دارد. براساس نتایج پژوهش حاضر، تکنیک های ارزیابی چندمعیاره و سیستم اطّلاعات جغرافیایی ابزار کارآمدی برای ارزیابی و برنامه ریزی اراضی هستند. نتایج نوشتار پیش رو می تواند به مثابه تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره ای برای به دست آوردن بینشی عمیق به‌منظور استفاده پایدار از منابع طبیعی به شمار رفته و براساس آن سه سناریوی ممکن (روند اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی فعلی، حفاظت از زمین های کشاورزی و توسعه شهریصنعتی) طرّاحی و مدل سازی شود.