ارزیابی خدمات اکوسیستمی تالاب‌ها براساس طبقه بندی ساختارها و کارکردهای هیدرولوژیکی -اکولوژیکی (مطالعه موردی: تالاب شادگان)

تالاب ها در شرایط پیچیده اکولوژیکی، هیدرولوژیکی و زمین‌شناسی شکل می گیرند و طیفی از خدمات اکوسیستمی را عرضه می کنند. امروزه شناخت رو به رشدی از خدمات و منافع حاصل از اکوسیستم‌های تالابی برای جوامع انسانی به وجود آمده است. شناخت و ارزیابی خدمات تالاب و همچنین مدیریت تهدیدهای انسانی و طبیعی تاثیرگذار بر آن ، افزون بر حفظ انسجام اکولوژیکی تالاب می تواند بر اقتصاد جوامع محلّی وابسته به آن نیز موثّر باشد. تالاب شادگان به دلیل تنوّع ساختار اکولوژیکی و همچنین نقش کلیدی آن در مهار پدیده گردوغبار برای بررسی انتخاب شده است. هدف نوشتار پیش رو به‌کارگیری مفهوم خدمات اکوسیستمی در ارزیابی و مدیریت شرایط اکولوژیکی تالاب ها است که رهیافتی برای تداوم عرضه خدمات اکوسیستمی، تخصیص بهینه منابع تالاب و مدیریت موثّر آن‌ها ارائه می کند؛ بدین منظور چارچوب هیدرولوژیکی اکولوژیکی براساس ویژگی های ساختاری، کارکردها، خدمات تالاب و همچنین فشارهای وارده بر آن‌ها تدوین شده است که طبق مدل آبشار خدمات اکوسیستمی، ساختار اصلی آن را دو حوزه اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی تشکیل می‌دهند. در شناسایی مشخّصه های ساختاری و هیدرولوژیکی تالاب‌ از طبقه‌بندی های تالاب ها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تالاب شادگان در سه کلاس رودخانه ای، مصبی و دریایی شکل گرفته است. بخش رودخانه ای برای کارکردهای هیدرولوژیکی و بیوژئوشیمیایی مانند ذخیره و نگهداشت آب، نگهداشت رسوبات و ذرّات، انتقال و تبدیل موادّ مغذّی، ترسیب کربن و تمامی کارکردهای اکولوژیکی پتانسیل زیادی دارد. بخش های مصبی و دریایی برای تثبیت خطّ ساحلی، انتقال و تبدیل موادّ مغذّی، ترسیب کربن، زیستگاه آبزیان، زیستگاه پرندگان آبزی و زیستگاه حیات وحش پتانسیل زیادی دارند؛ بنابراین تالاب شادگان انواع خدمات اکوسیستمی (تولیدکنندگی، تنظیم کنندگی، زیستگاهی و فرهنگی) را عرضه می کند. براساس نتایج ماتریس سازگاری، روابط حمایتی و مثبت میان خدمات تالاب غالب است و بیشترین ارتباط رقابتی میان خدمات تولیدکنندگی و تنظیم کنندگی است.

The Ecosystem Services Assessment of Wetlands based on the Classification of Hydrologicalecological Structures and Functions (Case study: Shadegan Wetland)

The wetlands are formed in the complex ecological, hydrological, and geological conditions, and supply a range of ecological services. Nowadays, there is the growing recognition of wetland services and benefits for human societies. Identifying and assessing wetland services as well as managing human and natural threats affecting it, in addition to maintaining the wetland ecological integrity, can also affect the economies of the local communities dependent on the wetland. Shadegan Wetland has been selected as a case study because of the diversity of its ecological structure as well as its crucial role in controlling the phenomenon of dust. The purpose of this study is to apply the ecosystem services concept in assessing and managing the wetland ecological conditions, which provides an approach for the continuation of service supply, optimal allocation of wetland resources and their effective management. Therefore, the hydrologicalecological framework has been developed based on wetland structural characteristics, functions, services and pressures imposed on them, in which two ecological and socioeconomic spheres are its main structure, according to ecosystem service cascade model. The wetland classifications have been used to identify wetland structural and hydrological characteristics. The results show that Shadegan Wetland has been formed in three lotic, estuary and marine classes. The lotic part has a high potential for hydrological and biogeochemical functions such as water storage and detention, retention of sediments and particles, nutrient transformation, carbon sequestration, and all ecological functions. The marine estuary part has a high potential for functions such as shoreline stabilization, nutrient transformation, carbon sequestration, aquatic habitat, the habitat water birds, and wildlife habitat; therefore, the Shadegan wetland provides numerous services (provisioning, regulating, habitat and cultural services). According to the compatibility matrix, the supportive and positive relationships are dominant between wetland services, and the most competitive relationship is between provisioning and regulating services.Extended Abstract1IntroductionDue to the fact that Iran is a waterstressed country dominated by arid and semiarid areas, wetlands are valuable places that lead to the preservation of the local climate and biodiversity. Destruction of wetlands and