بررسی روش‌های مقابله با خشکسالی توسّط کشاورزان (مطالعه موردی: شهرستان شیروان استان خراسان شمالی)

شناخت روش های کشاورزی سازگار با خشکسالی در ایران مهم است. کشاورزان نیز از راهکارهای مختلفی برای مقابله با پدیده خشکسالی استفاده می کنند. پژوهش حاضر، به روش پیمایش و با هدف شناسایی این راهکارها و ارتباط آن با ویژگی های فردی و شغلی کشاورزان انجام پذیرفت. جمعیّت مورد مطالعه شامل کشاورزان شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، تعداد 350 نفر از آنان مورد بررسی قرار گرفتند. اطّلاعات با پرسش نامه محقّق ساخته جمع‌آوری شد که روایی محتوایی آن از سوی متخصّصان و پایایی آن با روش کودرریچاردسون برابر 0.72 مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحلیل توصیفی نشان داد اولویّت اوّل راهکارهای مقابله با خشکسالی مربوط به «راهکارهای اصلاح زمین» و اولویّت آخر، مربوط به «راهکارهای ذخیره ای» است؛ همچنین، «استفاده از لوله برای انتقال آب کشاورزی» و «همکاری در ایجاد و توسعه شبکه های آبیاری و آب‌رسانی محلّی» و «ذخیره باران با ایجاد سطوح آبگیر باران»، جزو سه توصیه مهم برای مقابله با خشکسالی بوده است. در میان راهکارهای نه گانه مورد بررسی، استفاده از لوله برای انتقال آب کشاورزی، همکاری در ایجاد و توسعه شبکه های آبیاری و آب‌رسانی محلّی، پوشش‌دادن سطح مخازن آب برای کاهش تبخیر، کم کردن روش آبیاری غرقابی، مسطّح کردن زمین های کشاورزی، استفاده از تجارب و اطّلاعات افراد محلیبرای مقابله با خشکسالی، حذف گیاهان در طول مسیر کانال آبیاری، ایجاد شغل و منبع کسب درآمد دیگر برای کاهش فشار خشکسالی و رعایت قوانین محلّی در بهره برداری از منابع آب، جزو اولویّت های اوّل بوده اند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد سن و سابقه کار کشاورزان با استفاده آنان از راهکارهای مقابله با خشکسالی ارتباط معنی داری ندارد، امّا افزایش میزان ملاقات با مروّج و همچنین سطح تحصیلات، باافزایش استفاده کشاورزان از راهکارهای مقابله با خشکسالی همراه است.