ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شده در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: دز، شیمبار، کرایی)

مناطق حفاظت‌شده یکی از مهم‌ترین و موثّرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوّع زیستی تاسیس شده‌اند. در چند دهه اخیر، به دلیل بالارفتن سرعت رشد جمعیّت‌های انسانی و تخریب منابع طبیعی برای رسیدن به توسعه پایدار، روش‌های جهانی اثربخشی مدیریت مناطق حفاظت‌شده به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از روش‌های بین‌المللی در مدیریت مناطق حفاظت‌شده، رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوّع زیستی میسّر خواهد کرد؛ به همین سبب، روش‌هایی برای ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شده توسعه داده شده است. استان خوزستان با ارزش‌های اکولوژیکی بالا، چه در بخش آبی و چه در بخش خشکی و ساحلی، زمینه ایجاد بستر مناسب غنای تنوّع زیستی را در مناطق حفاظت‌شده استان فراهم آورده است. در این مطالعه، ارزیابی اثربخشی مدیریتی مناطق حفاظت‌شده دز، شیمبار و کرایی با ویژگی‌های اقلیمی متفاوت و با سابقه مدیریتی بالای پنج سال مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، از روش‌شناسی معتبر راپام استفاده شد. روش‌شناسی راپام به‌عنوان ابزار تصمیم‌گیری به منظور ارتقاء مدیریت موثّر برای رسیدن به اهداف مدیریت دارای چهار شاخص اصلی ورودی‌ها، بروندادهای مدیریت، طرّاحی و طرح‌ریزی منطقه و فرایندهای تصمیم‌گیری مدیریت است. نتایج نشان می‌دهد منطقه حفاظت‌شده دز با 128 امتیاز دارای بالاترین اثربخشی مدیریتی و شیمبار با 64 امتیاز پایین‌ترین امتیاز در بین مناطق مورد مطالعه را دارا هستند؛ که نتایج مطالعه نشان می‌دهد مناطقی باسابقه مدیریتی پایین‌تر همانند منطقه حفاظت‌شده شیمبار نیازمند توجّه بیشتر و ارائه راهکارهای مدیریتی کارآمد از سوی ارگان‌های مربوطه هستند.