تغییرات مکانی و زمانی فرسایندگی باران در استان آذربایجان غربی

فرسایندگی باران، به‌عنوان عامل کلیدی موثّر بر فرسایش شناخته می شود. آگاهی دقیق از میزان کمّی فرسایندگی باران در یک منطقه، به‌عنوان گام اوّلیّه در مدیریت پایدار خاک و آب محسوب می شود. از نظر کمّی، فرسایندگی باران به ویژگی‌ای از آن اطلاق می شود که دارای بیشترین همبستگی با میزان تلفات خاک باشد. شاخص‌ فورنیه اصلاح‌شده از مهم ترین شاخص های کمّی فرسایندگی باران است که به‌دلیل محاسبه آسان در مقایسه با سایر شاخص ها، کاربرد گسترده ای در مطالعات فرسایش خاک دارد. این مطالعه، با هدف بررسی تغییرات مکانی و زمانی شاخص فورنیه اصلاح‌شده در طول دوره آماری 2012-1993 در استان آذربایجان غربی انجام شده است. برای این منظور، از آمار و اطّلاعات بارندگی 66 ایستگاه باران سنجی استفاده شده و شاخص های فورنیه اصلاح‌شده و شاخص تمرکز بارش در منطقه محاسبه و نقشه تغییرات مکانی با استفاده از روش کریجینگ معمولی ترسیم شد. تغییرات شاخص فورنیه در استان بسیار زیاد بوده و در دامنه 116.22-28.25 میلی متر قرار داشت. حداکثر شاخص فورنیه در جنوب غربی و حداقل آن، در شمال شرقی استان مشاهده شد. بر اساس شاخص تمرکز بارش، به‌طور تقریبی در 20% ایستگاه ها، الگوی نسبتاً فصلی و در 80% ایستگاه ها نیز الگوی فصلی از بارش مشاهده شد. شاخص فورنیه اصلاح‌شده داری همبستگی بسیار قوی با مقدار بارش سالانه (0.001>p ، r= 0.934) بود. با این حال، شاخص فورنیه اصلاح‌شده و مجموع بارش سالانه، ارتباط معنی داری با شاخص تمرکز بارش نداشت. نتایج پژوهش نشان داد که با حرکت به سمت عرض‌های جغرافیایی بالاتر، شاخص فورنیه و مقدار بارش سالانه به شکل منظّمی کاهش می یابد.