سنجش و ارزیابی پایداری محیطی (مطالعه موردی: استان اردبیل)

توسعه بحث های پیرامون صنعت و اثراتی که صنعت روی محیط‌زیست برجای گذاشت و افزایش جمعیّت، سبب ایجاد پارادایم پایداری در جهان شد. پایداری، ریشه در تفکّرات زیست محیطی داشته و امروزه پدیده‌ای چند بعدی است که مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی را دربر می گیرد؛ از این رو، پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابی پایداری توسعه به لحاظ ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در شهرستان‌های استان اردبیل صورت گرفته است. جامعه آماری، شامل 10 شهرستان استان اردبیل بر پایه آمارگیری سال 1392 و 1393 است. برای ارزیابی، از مولّفه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مشتمل بر 10 شاخص اقتصادی، 16 شاخص اجتماعی و 14 شاخص زیست‌محیطی استفاده شده است. در این پژوهش، برایبیان اهمّیّت نسبی هریک از شاخص‌ها، از مدل تحلیل شبکه و برای تحلیل داده‌ها، از مدل بارومتر پایداری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که از میان ابعاد سه گانه پایداری، بُعد اقتصادی، نسبت به اجتماعی و زیست‌محیطی، پایداری بیشتری دارد. شاخص اقتصادی و اجتماعی، با ارزش0/485 و 0/469 در سطح متوسّط پایداری و بعد زیست محیطی با ارزش 0/383 در سطح تقریباً ناپایدار قرار دارد. بر اساس رفاه انسانی، از مجموع 10 شهرستان مورد مطالعه، تنها سرعین در سطح تقریباً ناپایدار، هشت شهرستان خلخال، کوثر، گرمی، نیر، مشگین‌شهر، نمین، پارس آباد و بیله‌سواردر سطح پایداری متوسّط و شهرستان اردبیل، در سطح تقریباً پایدار قرار دارند؛ همچنین، از نظر رفاه اکوسیستم، شهرستان‌های مورد مطالعه نشان می‌دهند هفت شهرستان گرمی، نیر، سرعین، نمین، بیله‌سوار، مشگین‌شهر و خلخال، تقریباً ناپایدار و سه شهرستان کوثر، پارس آباد و اردبیل در سطح پایداری متوسّط قرار دارند.