تعیین الگوی استقرار طبیعی زادآوری زایشی بلوط ایرانی در شرایط مختلف رویشگاهی به منظور استفاده در احیای جنگل های زاگرس

شناخت الگوی استقرار زادآوری طبیعی به منظور تقلید از آن در جنگل کاری، گام مهمّی در راستای احیای جنگل های زاگرس است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیّت استقرار طبیعی زادآوری زایشی بلوط ایرانی در سه توده از جنگل های حفاظت شده دالاب استان ایلام، با شرایط توپوگرافیک متفاوت، طی فصل بهار و تابستان 1395 انجام شد. در هر توده ، یک ترانسکت پایه در جهت عمود بر شیب دامنه پیاده و روی آن موقعیّت های استقرار زادآوری شامل «زیر تاج درخت»، «زیر و پناه درختچه «، «زیر و پناه بوته»، «کنار سنگ» و «فضای بدون پوشش» انتخاب شد. برای هر موقعیّت استقرار زادآوری، سه تکرار انتخاب و برای هر کدام، یک پلات دایره ای شکل 15 متر مربعی دائمی پیاده شد. در هر پلات، تعداد نهال ها و بلندی آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان زادآوری بلوط ایرانی در جهت شمالی و ارتفاع 1400 متر از سطح دریا، زیر تاج درختان بلوط و بنه، در سمت شمالی تاج درختان و در فاصله ثلث اوّل شعاع تاج درخت است. کمترین میزان زادآوری بلوط، بسته به شرایط رویشگاه، در زیر و پناه بوته ها، کنار سنگ ها و فضای آزاد بوده و در زیر تاج درختان کیکم، زادآوری بلوط یافت نشد. بیشترین تراکم نهال های بلند در فاصله ثلث سوّم شعاع تاج درخت و کمترین میزان آنها در فاصله ثلث اوّل شعاع تاج درخت بود. نتیجه آنکه تاج درخت، مهم ترین نقش را در استقرار نهال و پرستاری آن در مقایسه با سایر موقعیّت های استقرار زادآوری در جنگل دارد. با توجّه به استقرار قابل توجّه زادآوری در زیر و پناه درختچه ها و بوته ها، می توان به نقش موثّر آنها در حمایت نهال ها و بزرگ شدن آنها اشاره کرد. بر اساس نتایج بالا، می توان الگوی استقرار زادآوری طبیعی بلوط را برای احیای جنگل های زاگرس پیشنهاد داد.