رویدادهای استرس‌زای زندگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بیماران دیابتی: نقش میانجی رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود

مقدمه و هدف: دیابت یک بیماری غیر واگیردار است که بر جنبه‌های جسمی، روحی و عاطفی زندگی فرد اثرگذار است. این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود در رابطه بین رویدادهای استرس‌زای زندگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بیماران دیابتی انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه بیماران مبتلا به دیابت مراجعه‌کننده به کلینیک دیابت شهرستان زابل در بازه زمانی فروردین تا تیر 1400 (n=550)تشکیل داد. نمونه پژوهش شامل 400 نفر از بیماران بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه رویدادهای استرس‌زای زندگی، پروفایل سبک زندگی ارتقادهنده سلامت، پرسشنامه خود مدیریتی دیابت و پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بیماران دیابتی پاسخ دادند. داده‌های پژوهش با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری و به کمک نرم‌افزارهای آماری spss نسخه 24 و lisrel8.8 تحلیل شدند.یافته ها: یافته‌ها نشان داد که مسیر مستقیم رویدادهای استرس‌زا به رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود منفی و معنی‌دار(p<0.01) و به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت منفی و غیر معنی‌دار (p<0.01) بود. مسیر مستقیم رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مثبت و معنی‌دار بود.(p<0.01) به‌علاوه مشخص شد که رابطه غیرمستقیم بین رویدادهای استرس‌زا و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از طریق رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود میانجی می‌شود.نتیجه گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که رفتارهای ارتقادهنده سلامت و رفتارهای مدیریت خود می‌تواند نقش غیرمستقیم معنی‌داری در کاهش اثرات منفی رویدادهای استرس‌زا بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بگذارد. تقویت ویژگی‌های روان‌شناختی مثبت و کاهش سازه‌های خطرزا نظیر استرس و ادراک آن و طراحی برنامه‌های مداخله و کاربرد آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بیماران دیابتی کمک کند.

Stressful Life Events and Health-related Quality of Life Among Diabetic Patients: The mediating role health-promoting behaviors and self-management behaviors

Introduction: Diabetes is a noncommunicable disease that affects the physical, mental, and emotional aspects of life. The present study aimed to assess the mediating role of healthpromoting behaviors and selfmanagement behaviors in the relationship between stressful life events and healthrelated quality of life in diabetic patients.Materials and Methods: The present study was conducted based on a descriptivecorrelational design. The statistical population of the study consisted of all diabetic patients aged 2575 years who were referred to the Diabetes Clinic of Zabol from March to July 2021 (n=550). The sample consisted of 400 patients who were selected via the convenience sampling method. They completed the life stressful events questionnaire, healthpromoting lifestyle profile, diabetes selfmanagement questionnaire, and diabetic patient rsquo;s healthrelated quality of life questionnaire. Data were analyzed in SPSS (version 22) and LISREL 8.8 statistical software using structural equation modeling.Results: Based on the results, the direct path of stressful events to healthpromoting behaviors and selfmanagement behaviors was negative and significant (P<0.01); moreover, it was negative and nonsignificant to the healthrelated quality of life (P<0.01). The direct path of healthpromoting behaviors and selfmanagement behaviors to healthrelated quality of life was positive and significant (P<0.01). In addition, it was found that the indirect relationship between stressful events and healthrelated quality of life was mediated by healthpromoting behaviors and selfmanagement behaviors (P<0.01).Conclusion: These findings indicate that healthpromoting behaviors and selfmanagement behaviors can play a significant indirect role in reducing the negative effects of stressful events on healthrelated quality of life. Strengthening positive psychological characteristics and reducing risky constructs, such as stress and its perception, as well as the development of intervention programs and their application, can help improve the healthrelated quality of life among diabetic patients.