دوستی مدنی و نوع مدینه نزد فارابی

دوستی مدنی از جمله مقولاتی است که در فلسفه سیاسی فارابی جایگاه خاصی دارد. پرسش پژوهش حاضر این است که چه رابطه‌ای میان دوستی مدنی و نوع مدینه در اندیشه فارابی وجود دارد؟‌ با توجه به این سوال و با تحلیل محتوای فلسفی آثار فارابی، آشکار می‌شود که نزد او دوستی مدنی به‌مثابه امری است که اعضای جامعه را به هم تالیف می‌دهد. دوستی در مدینه، دوستی بر سر چیزی (امر محبوب) است؛ هرچند در مدینه فاضله، دوستی بر سر چیزی، دوستی افراد نسبت به یکدیگر را به دنبال دارد. دوستی مدنی، شکل مدینه را نیز مشخص می‌سازد. در واقع پیوند میان معرفت اعضای هر مدینه و نوع سعادتی که به‌عنوان غایت زیست مدنی خود تعریف می‌کنند، خود را در چیزی می‌نمایاند که همان «امر محبوب» است؛ امر محبوبی که برای تحقق آن تعاون صورت می‌گیرد. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش ارتباط ایجابی میان دوستی مدنی و شکل مدینه است؛ به‌گونه‌ای که اگر امر محبوب میان اعضای یک مدینه، امور و اعمال فاضله باشد، آن مدینه،‌ مدینه فاضله خواهد بود و در صورتی که آن امر محبوب، اموری چون لذت، ثروت، قدرت، کرامت، و... باشد، انواع مدینه‌های جاهله (نذاله، کرامه، تغلب و...) شکل خواهد گرفت. با توجه به امر محبوبی که به‌مثابه نهایت و غایت عمل سیاسی در نظر گرفته می‌‌شود، هر یک از مدینه‌های فاضله و غیرفاضله،‌ پیامدهای خاصی را در خصوص نحوه تعامل افراد نیز ایجاب می‌کنند و منشا دوستی، نوع‌دوستی و وضع انسان مدنی نیز متفاوت خواهد بود.

Civil Friendship and the Forms of City

Civil friendship is one of most important category in Farabi's political philosophy. The question of this paper is that what is the relationship between civil friendship and the kind of city in Farabi's thought? Based on this question and with the method of philosophical content analysis of Farabi's political philosophy, it would be clear that civil friendship is the binding matter of members of city. Civil friendship shapes the form of cities, too. In fact, the knowledge which determines the happiness, would appear in a friendly matter that shapes all civil affairs and cooperation. Accordingly, the most important finding of this paper is that depending to the excellent matter to be followed by people as the members of city, the excellent city will shaped and based on matters as like pleasure, joy, power, and so, the opponent of excellent city (or ignorant cities) will appeared. So, based on the civil friendship, the different kinds of excellent and nonexcellent cities will shaped and each city requires the certain relations between its members.