تحلیلی سازه انگارانه از رفتار دولت های بزرگ با ایران در دوره رضا‌شاه

هدف اصلی این مقاله، بررسی رفتار دولت های بزرگ با ایران در دوره حکومت رضا‌شاه از منظر سازه انگاری است. با توجّه به هدف مذکور، دو فرضیه مقاله عبارتند از: «1. سیاست‌های استعماری و فشارها و دخالت‌های مستمر دولت های روس و انگلیس در ایران باعث شد تا حکومت رضاشاه، این دو قدرت بزرگ را به منزله «دشمن» و «غیر» تلقی کرده، در صدد جای‌گزینی یک «قدرت یا نیروی سوم» در ایران برآید؛ 2. پیش‌روی ارتش آلمان در جنگ دوم جهانی در جبهه غرب و در نهایت حمله به شوروی، منجر بدان شد که انگلستان و شوروی نگرش خود را نسبت به آلمان به عنوان یک «دوست» یا «متّحد» تغییر داده، او را «دشمن» خود بپندارند و در نتیجه نزدیکی ایران با آن کشور و نفوذ روز افزون آلمان ها در ایران برای آن‌ها غیر قابل تحمّل گردید، به‌طوری‌که سرانجام ایران را به اشغال خود درآوردند».برای ارزیابی فرضیه بالا، بعد از مقدّمه و اشاره به سابقه پژوهش، در بخش نخست، که به چهارچوب و مبانی نظری اختصاص دارد، جایگاه نظریه سازه انگاری در سیاست خارجی دولت ها و روابط بین‌الملل و در بخش دوم، به کمک چهارچوب نظری ارایه شده در بخش قبل، بعضی از مهم ترین جنبه های روابط دولت های بزرگ با حکومت رضا‌شاه، به ویژه چگونگی و چرایی تقابل متّفقین و ایران، به اجمال بررسی و در پایان نیز از مباحث نتیجه گیری شده است.