نقش طنز مطبوعاتی در آگاهی جامعه و نقد عملکرد نهادهای قدرت (مطالعه موردی: انتخابات مجالس شورای ملی در دوران پهلوی دوم)

مقاله حاضر موضوعی مرتبط با کارکرد مفهومی طنز در نقد گفتمان‌های سیاسی حاکم است؛ که با استفاده از روش تحلیل گفتمان، آثار مهم طنز در مقطع زمانی عنوان‌شده و در موضوع انتخابات مجالس شورای ملی مورد تتبع و جستجو قرارگرفته است. برای تحلیل متون طنز انتخابی با بهره‌گیری از روش تبیینی نورمن فرکلاف نشان داده‌ایم در دوره پهلوی دوم چگونه مطبوعات طنز موضوعات سیاسی روز را به باد انتقاد گرفته و محتوای گفتمانی خویش را تولید و هویت‌یابی کرده‌اند. با توجه به فضای سیاسی و گفتمان‌های انتقادی آن دوران، طنزهای مندرج در مطبوعات عمدتاً دارای دلالت‌های سیاسی بودند و در اکثریت موارد، سایر حوزه‌های مفهومی طنز منتشر شده نیز به ویژه در قالب اشعار با اغراض سیاسی و در جهت تامین مقاصد گفتمانی منتشر شده‌اند. فضای خاص سیاسی و نوع مناسبات و فرهنگ عمومی حاکم در دوره‌ محمدرضا شاه پهلوی، سایه‌ خود را بر آثار ادبی این دوران گستراند، به‌گونه‌ای که بعد از حوادث مهم و قابل‌تامل کودتای 28 مرداد، با اعمال نظارت بیشتر بر فعالیت‌های مطبوعاتی، طنز به‌عنوان ابزاری برای بیان حقایق و آگاهی مردم مورداستفاده منتقدان قرار گرفت؛ در این میان موضوع نقد انتخابات یکی از سوژه‌هایی بود که هرازچندگاهی عناصر هویتی گفتمان حاکم را در معرض نقد قرار می‌داد.

The role of press comedy in social awareness and critique of the functioning of power institutions (Case study: elections of National Assembleis during the Pahlavi II)

This Artical is related to the conceptual function of humorous tendencies on community consciousness and the critique of ruling political discourses; in this research Using the method of discourse analysis, important works of satire have been mentioned at the time and in the issue of the election of the National Assembly as one of the functions of the institution of power during the Second Pahlavi period (13571351). Regarding the political atmosphere and critical discourses of that era, the satire in the press was largely political in nature, and in the majority of cases, comic and social issues were published, especially in the form of lyrics with political intentions and for the purpose of discursive purposes. The special political space and the type of relations and general culture dominated during the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi spread his shadow over the literary works of this era, so that after the important events of the August 28 coup by exercising more control over the press activities, the satire as a means of expression The truths and knowledge of the people were used by critics.