سیاست خارجی دولت انگلستان در قبال بیداری اسلامی: مطالعه موردی مصر

وقوع بیداری اسلامی در مصر و سقوط رژیم دیکتاتوری حسنی مبارک ‌شریک راهبردی بریتانیا و آمریکا‌ موجب شد تا ترتیبات سیاسی‌‌امنیتی منطقه شمال آفریقا دست‌خوش دگرگونی و تحول شود. سرنگونی مبارک و به قدرت رسیدن جریان اسلام گرای اخوان المسلمین، مقامات انگلیس را بر آن داشت تا در سیاست های خود در برابر مصر بازنگری و تجدیدنظر کنند. مقاله حاضر با هدف پاسخ‌گویی به پرسش کلیدی «بریتانیا در مواجهه با جنبش های اسلامی و امواج بیداری اسلامی، چگونه آنها را در راستای اهداف ملی و سیاست های خود مدیریت، جهت دهی یا کنترل می‌کند؟» تالیف شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که سیاست بریتانیا در قبال بیداری اسلامی مبتنی بر رویکردهای استعمارنوین، در جهت احیای دولت های قدرتمند وابسته و پاسخ‌گو به قدرت‌های بزرگ است. به‌همین‌منظور دولت سازی بریتانیا در کشور مصر بر سه پایه «آموزش، کادرسازی و ایجاد شبکه هم‌سو» قرار گرفته است. در گام نخست، نخبگان مصری هم‌سو با سیاست‌های انگلیس، در فرآیند یک توافق سیاسی، قدرت را در دست می گیرند. بر این اساس در شرایط کنونی نظامیان و ارتش مصر این نقش را بر عهده دارند. در گام دوم، آموزش و بازسازی نهادهای نظامی، انتظامی و امنیتی در دستور کار قرار می گیرد و در عمل بسترها به گونه ای طراحی می‌شوند که مسئولیت نهادهای نظامی‌‌امنیتی به دست دانش آموختگان مراکز امنیتی بریتانیا و غرب باشد. در گام نهایی نیز، آموزش رسانه ها، زنان و جوانان و به‌طور هم‌زمان کارآفرینی و توسعه مدنی مدنظر است تا در این راستا، علاوه بر اجرای طرح توسعه سیاسی‌ و اقتصادی مطلوب لندن، فضای افکار عمومی مصر به سود بریتانیا مهندسی شود. همچنین تقویت فمنیسم و توسعه خبرنگاری و تربیت سیاسی با هدف تاسیس احزاب جدید در قالب اندیشه های سکولاریستی، با هدف مهار و تضعیف جریان‌های اسلام گرا در مصر انجام می گیرد.