مقایسه تاثیر سیرتحول فکری تشکیلاتی برکنشگری حزب‌الله لبنان و اخوان‌المسلمین مصر

جنبش‌های اسلامی معاصر از جمله جنبش‌های ضد هژمونیکی محسوب می‌شوند که در فرآیند تکاملی آن‌ها، برخورداری از ایدئولوژی، رهبری کاریزماتیک و تشکیلات سازمانی منسجم در ماهیت کنشگری آنان حائز اهمیت است. ایدئولوژی، تعیین‌کننده آرمان‌ و استراتژی‌ جنبش‌های اسلامی است که در جذب توده‌ها و آماده نمودن آنان برای کنش فعالانه موثر است. در این راستا نقش رهبری در تدوین، تفسیر و تحول ایدئولوژی از یک‌سو و برپایی تشکیلات سازمانی منسجم و منعطف، جهت هدایت و جذب توده‌های مردمی به سمت کنش دینی سیاسی قابل توجه است. با توجه به این‌که دو جنبش اخوان‌المسلمین و حزب‌الله از جمله جنبش‌های اسلامی هستند که سابقه چند دهه فعالیت سیاسی تشکیلاتی دارند اما به نظر می‌رسد که جنبش حزب‌الله لبنان به دلیل بهره‌مندی از مولفه‌هایی چون ایدئولوژی انعطاف‌پذیر، ساختار تشکیلاتی منسجم، رهبری کاریزماتیک و استراتژی‌های عمل‌گرایانه نسبت به اخوان‌المسلمین در جذب توده‌های مردمی و تاثیرگذاری بر عرصه قدرت سیاسی، کنش فعالانه‌تر و موثرتری را از خود به نمایش گذاشته است.