چند روایت از شهریارنامه در ادبیات عامیانۀ ایران

شهریارنامه یکی از منظومه‌های پهلوانی پس از شاه‌نامه است که درون‌مایۀ آن جنگ‌های خویشاوندی است. برپایۀ این منظومه، شهریار پس از ستیزی که با سام فرامرز می‌کند به حالت قهر از سیستان خارج می‌شود و به هندوستان می‌رود و در آن‌جا پس از نشان دادن هنرنمایی‌های خود، دوباره به ایران بازمی‌گردد و با خویشان خود رویاروی می‌شود. همچنین در این منظومه حوادث متعدّدی برای قهرمان داستان و دیگر افراد خاندانش روی می‌دهد. همۀ دست‌نویس‌های شناخته شدۀ شهریارنامه ناقص‌اند و آنچه تاکنون از این انتشار یافته است کمتر از یک سوم کلّ این منظومه است. متاسّفانه در همۀ طومارهای نقّالی شاه‌نامه که تاکنون انتشار یافته و نیز در مجموعه روایات فردوسی‌نامه، روایت مستقلی از پهلوانی‌های شهریار نیامده است. آنچه در این منابع دربارۀ این پهلوان به دست ما رسیده منحصر به چند روایت کوتاه است. نگارنده با بررسی نسخه‌ای نویافته از این منظومه دریافته که برخی از روایات شهریارنامه، در کهن‌ترین طومار تاریخ‌دار شاه‌نامه آمده با این تفاوت که نام برخی از قهرمانان روایت آن دگرگون شده است. در این مقاله نخست چکیدۀ روایات شهریارنامه را برپایۀ دست‌نویس نویافته می‌آوریم سپس همۀ روایاتی را که از این منظومه در ادبیات عامیانۀ ایران متجلّی شده است بررسی می‌کنیم.