مولفه‌های زبان عامه در منظومه‌‌های «زهره و منوچهر» و «ایرج و هوبره»

زبان یکی از اصلی‌ترین اجزای فرهنگ است که باعث برقراری ارتباط و تبادل اندیشه می‌شود. زبان عامه از عناصر معنوی فرهنگ عامه و جزء گنجینه‌های ادب فارسی است که در آثار ادیبان پارسی به کار گرفته شده است. این زبان بخش جدایی‌ناپذیر فرهنگ‌ و ادبیات عامه است؛ فرهنگی که شامل باورها، افسانه‌ها، مَثل‌ها، ترانه‌ها و... است. بهره‌گیری از زبان عامه در ادبیات دوره مشروطه نمود بیش‌تری داشته ‌است. شعر این دوره بیشتر پسند خاطر عام یافته است تا خاص. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی آخرین منظومه‌های غنایی فارسی؛ «زهره و منوچهرِ» ایرج ‌میرزا و «ایرج و هوبرهِ» لاربن را از منظر واژگان، اصطلاحات، کنایات و ضرب‌المثل‌ها، که عناصر چهارگانه زبان عامه‌اند، مورد بررسی قرار داده است. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که با وجود تشابه وزن، قالب، درون‌مایه و زبان دو منظومه، کاربرد زبان عامه در ایرج و هوبره نسبت به زهره و منوچهر کمتر است؛ چرا که زمانِ ایرج‌ میرزا اقتضا می‌کرد که با مردم به زبان خودِ آنان سخن بگویند و بنویسند و از به کارگیری لغات و اصطلاحات و ‌مثل‌ها و تکیه‌کلام‌های آشنای مردم خودداری نکنند. از طرفی دیگر، زبانِ آثار جمال‌زاده، میرزادۀ عشقی، نسیم‌شمال و دهخدا که زبان دورۀ مشروطه به حساب می‌آمد بر زبان شعری ایرج‌ میرزا بی‌تاثیر نبوده ‌است، در حالی‌ که زبان لاربن به زبان ‌معیار بسیار نزدیک است.

Studying the components of common language in Persian lyric poetries: Iraj and Houbara , Zohreh & Manouchehr

Language is one of the main components of culture giving rise to the formation of communication and exchange of ideas. The folk language which has been used in Persian literary works considered as both one of the treasures of Persian literature and spiritual elements embedded in folk culture. It is an integral part of folk culture and literature, which includes beliefs, myths, parables, songs, etc. The use of folk or common language, is more evident in the literature of Constitutional period. The poetry of this period appears to be more of a demonstration for general approbation than for specific. Accordingly, the descriptiveanalytical method has been used in this study to investigate the four elements of common language including lexicon, idioms, allusions and proverbs in the latest Persian lyrics namely "Zohreh and Manouchehr" composed by Iraj Mirza and "Iraj and Houbara" composed by Qasem Larbon. The findings suggest that although there is a similarity in prosody, form, content and linguistic features of these two rhymed systems, the common language usage seems to be less in "Iraj and Houbara" than "Zohreh and Manouchehr" due to the time in which the use of idioms , parables and boilerplate was inevitable.Language of poetry applied by Iraj Mirza has also been influenced by such language while it is more close to the standard language in the works of Larbon.