جایگاه و تحلیل درون‌مایه سیتک‌ها در ترانه‌های سیستان

«سیتک» (seytak) نام دیگر دوبیتی در گویش سیستانی است که زبانی ساده و روان دارد و برای هر فارسی‌زبانی قابل فهم است. این نوع شعر به میزان گسترده‌ای از دیگر انواع ترانه‌ها در بین مردم سیستان رایج است. موضوع اغلب این دوبیتی‌ها عشق و زندگی است؛ شادی‌ها، غم‌ها، دلبستگی‌ها، گله‌مندی از مشکلات زندگی، ناله از بی‌وفایی، بدعهدی زمانه و مردم، انتظار، کار و باورهای اعتقادی همه و همه در آن‌ها نهفته است. مقاله حاضر ضمن بررسی موضوعی انواع ترانه‌های سیستان، برآن است تا به تحلیل محتوایی سیتک‌ها بپردازد تا اندیشه مرکزی و فکر اصلی هنرمند را در آن واکاوی کند و از این طریق به شناخت بهتر تاریخ و فرهنگ مردم سیستان و درک اندیشه‌ها، اعتقادات، احساسات و آداب و رسوم زندگی آنان دست یابد. درون‌مایه این دوبیتی‌ها در چهار عنوان کلی اعتقادی، عاشقانه، فعالیت‌های شغلی و مفاهیم اجتماعی دسته‌بندی شده‌ و مفاهیم جزئی‌تر زیرمجموعه آنها قرارگرفته‌است. مفاهیم عاشقانه با 54 %، محتوای اجتماعی با 4/22 %، مفاهیم اعتقادی با 15 %و فعالیت‌های شغلی با 57/8 % به ترتیب از مهمترین مفاهیمی بوده که در محتوای دوبیتی‌ها مشاهده می‌شود. بسامد بالای مفاهیم عاشقانه حاکی از این است که عشق در سیتک‌های سیستان حضوری زنده و ماندگار دارد.