هویت ابهام‌آمیز نقال امیرارسلان

نقالی جزو پیشه‌هایی است که در ایران قدمتی دیرینه دارد. شماری از صاحبان این پیشه، در دربار شاهان فعالیت می‌کردند و با عناوینی نظیر سمرخوان، قصه‌خوان و نقال شناخته می‌شدند. در دربار شاهان قاجار، منصبی با عنوان نقال‌باشی وجود داشت. بعضی از نقالان درباری این عصر، ملقب به نقیب‌الممالک بوده‌اند. یکی از مشهورترین نقیب‌الممالک‌ها، نقال قصۀ امیرارسلان است. تا سال‌ها پس از انتشار مقدمۀ محمدجعفر محجوب بر کتاب امیرارسلان، محمدعلی نقیب‌الممالک به‌عنوان نقال این قصه شناخته می‌شد. در چند سال اخیر، عده‌ای از پژوهشگران حوزۀ ادبیات عامیانه، محمدعلی نقیب‌الممالک را شخصیتی موهوم و ناشناخته دانسته و میرزا احمد نقیب‌الممالک شیرازی را نقال قصه معرفی کرده‌اند. این مقاله سه محور عمده دارد؛ نگارنده در آغاز به معرفی میرزا احمد نقیب‌الممالک می‌پردازد؛ سپس با استناد به یکی از منابع معتبر عصر قاجار، محمدعلی نقیب‌الممالک را نیز به‌عنوان یکی از نقالان دربار ناصرالدین‌شاه معرفی می‌کند و سرانجام دربارۀ اینکه احتمالاً کدام‌یک از این دو، نقال قصه بوده‌اند، حدس خود را بیان می‌کند.

Ambiguous Identification of AmirArsalan Narrator

Narration (Naqqali) is one of the oldest jobs, which is common in Iran. Some of the narrators (Naqqals) were engaged in Kings Court, known as the “Samar Khan”, “Qesse Khan” and ”Naqqal”. “Naqalbashi” was a position title in the court of Qajar. Some of the Narrators (Naqqals) were “Naqibalmamalek”. One of the most famous Naqibalmamaleks was the narrator of Amir Arsalan. Years after the publication of Amirarsalan's introduction by MohammadJafar Mahjoub, MohamedAli Nqibalmamalk was known as the narrator of the story. In recent years, a number of researchers in the field of folk literature know Mirza Ahmad as the narrator of Amir Arsalan. This article primarily explains Mirza Ahmad’s biography and then, according to one of the most important resources in Qajarid period, proposes that Mohammad Ali Naqibalmamalek was the narrator of Naseraldinshah’s court as well as Mirza Ahmad, and therefore, jodgement on which one was the true narrator of Amir Arsalan is too difficult.