قابلیت‌های روایی ادبیات عامیانۀ ایران در اقتباس نمایشی برای تلویزیون و سینما

ادبیات کهن و عامیانه که یکی از بارزترین جلوه‌های فرهنگ غنی ایران است، سرشار از مضامین بکر و ایده های ناب برای اقتباس در سینما و تلویزیون است؛ اما با وجود چنین سرمایه عظیم فرهنگی، سینماگران، درام‌نویسان و سریال سازان ایرانی تاکنون نتوانسته اند به‌درستی از این توان و ظرفیت بالقوه استفاده کنند. مقاله حاضر با تکیه بر جلوه‌های نمایشی و ظرفیت‌های فرهنگی نهفته در مجموعه‌آثار ادبیات عامیانه و کهن ایران، قابلیت‌های آن‌ها را در تولیدات رسانه‌ای معرفی می‌کند و با روشی توصیفی تحلیلی و رویکردی آسیب‌شناسانه به گسست‌های تاریخی در روند ارتقاء سطح نمایشی روایت‌های کهن فارسی، به ارزیابی کیفی این آثار و اثبات فرضیات تحقیق می‌پردازد. نگارنده پس از بازنگری مهم‌ترین جلوه‌های روایی ادب کهن و عامیانه، چالش های فرارو در روند اقتباس از آن‌ها را به همراه برخی راهکارهای مناسب انطباق‌سازی در تولیدات رسانه‌ای بیان می‌کند. در پایان مقاله نیز با نقل و نقدِ نمونه‌هایی از ادب کهن، شیوۀ اقتباس از آن‌ها بیان خواهد شد.

Narrative Potentials of Iranian Old and Popular Literature in Dramatic Adaptation for Movies & TV

Abstract: Relying on the dramatic effects and all cultural potentials of Iranian old and poular literature, this paper aims to deal with the possibilities to contemporarize them for new media productions. Literature is one of the most prominent icons of Iranian rich culture. A notable part of Iranian literature is composed of folklores and popular narratives, which are genuinely full of novel themes and authenticated knowledge to be adapted into film and TV series. The present research will show why exactly Iranian contemporary filmmakers and play writers, despite the existing large culrual legacy, have failed so far to apply the potential capabilities. Using a pathological approach to the historical discontinuities happened during the evolution of dramatic functions of Persian old narratives, this study attempts to present a qualitative assessment of these literary art works. After reconsidering the most significant elements of Iranian popular narratives, the paper goes then to propund some common ignored challenges concerning the "adaptation" techniques for media productions. Finally, we would describe a typical narrative of Iranian folklore by which a practical method for new possible adaptation for Iranian TV drama might be provided.