تحلیل و توصیف گویش‌شناختی یک زبان رمزی خانوادگی خاص در مشهد

در فرهنگ عامیانه گاهی این تمایل وجود دارد که گویشوران در میان خود به‌گونه‌ای سخن بگویند تا بیگانگان به راز و رمزشان پی‌نبرند. از این‌رو، برخی از خرده فرهنگ های محلی یا گروه‌های اجتماعی درصدد ساخت زبان رمزی1 (لوترا) برمی‌آیند تا از آن در میان گروه خود استفاده کنند. این زبان رمزی بیشتر بر پایۀ گویش غالب و رایج در هر منطقه ساخته می‌شود، قواعد صرف و نحو آن بر اساس همان گویش یا شبیه آن است و فرمول های خاص آوایی مهم‌ترین ابزار ایجاد رمز در آن هاست. در این مقاله ضمن مطالعۀ این پدیده در فرهنگ عامۀ مردم ایران، ویژگی های یک زبان رمزی خاص که در میان یک گروه نسبتا گستردۀ خویشاوندی در مشهد رایج است بررسی می‌شود و البته هنوز نام خاصی برای آن تعیین نشده است؛ اما با عنوان «زبان خانوادۀ برومند» از آن یاد می شود. این زبان که حدود چهار تا پنج نسل از عمر آن می‌گذرد، زبان رمزی زنده‌ای است که در میان گویشوران خود نسل به نسل انتقال یافته و بیشتر ویژگی‌های زبان‌های رمزی را داراست. برخی از واژگان این زبان عربی است؛ برخی واژگان فارسی هستند که تغییر شکل یا تغییر آوایی یافته‌اند، و نیز برخی از آن‌ها واژگان ساختگی‌اند و ریشۀ مشخصی ندارند. این زبان تنها در میان همین گروه از مردم مشهد دیده شده است و در هیچ کجای ایران و جهان گویشور ندارد.

Secret Languages in Folkloric Culture; The Dialectal Analysis of a Family Secret Language in Mashhad

In folkloric culture, sometimes, people tend to speak together in such a way that is vague and unknown to strangers. In such cases, the common code is not sufficient. Thus, some local microcultures devise secret codes or argots used in their peer groups (friends, relatives, thieves, gangs, gypsies, prisoners, etc.). These secret codes are mostly based on the common language and dialectal variety, and follow most of its grammatical rules. The primary device for mystifying the language is the application of certain phonological formulae on the words of the common code. While investigating this phenomenon in the folkloric culture, the present study analyzes the grammatical, morphological and phonological features of a secret language spoken by a rather extended family in the city of Mashhad. The language, which still lacks a certain name, is attributed to the Borumand family, which has used it for four or five generations. It is a living language transferred through generations. Some of the words come from Arabic, some from Persian, and many are fabricated words with no particular origin. The language is peculiar to this community of Mashhad, and is not spoken in any other place in Iran and the world.