« داغ» از نشان تا درمان

بشر از نخستین روزی که پای بر پهنۀ هستی نهاد، برای بقا به شناسایی محیط اطراف و گاه مواجهه و مبارزه با تهدیدهای فراروی خویش پرداخت و ابزارهای مختلف را به منظورهای گوناگون به‌کار گرفت تا به هر طریق ممکن از جان و متعلقات خود محافظت کند. از جملۀ این ابزارها داغ بود که بشر از زمان های بسیار دور به دو منظور نشانه گذاری و درمان از آن استفاده می‌کرد؛ هرچند به‌یقین نمی توان اظهار داشت که کدام کاربرد، مقدم بود. نویسنده در این مقاله، ابتدا به جنبۀ نشان و سپس وجهِ درمانی داغ می پردازد. نشان داغ بر اندام ها و اعضای بدن بردگان، دشمنان و حیوانات به منظور ایجاد تمایز و ثبت مالکیت و دربارۀ مجرمان به علامت گنهکاری زده می شد و در کاربرد درمانی، به گمان برخی به‌عنوان آخرین درمان برای علاج بیماری های مختلف انسان و دام به‌کار می رفت. مهم ترین عرصۀ کاربرد درمانی داغ، نهادن بر زخم برای جلوگیری از خونریزی و عفونت بود. در مقالۀ حاضر، هر دو جنبۀ کاربرد داغ در ادبیات فارسی، تاریخ و فرهنگ عامه طبقه بندی و بررسی شده است.

Scorching: From Marking to Giving Treatment

Since his creation, the human has been concerned with the protection of his life and properties by any means possible such as exploring the surrounding environment, fighting against the threats facing him, and using a variety of tools and instruments. Among these tools was scorching. Scorching has been ever used for two main purposes by the human: marking and treatment. However, one cannot claim with certainty which application was the dominant one. In this study, the author has first dealt with the marking aspect and then with the treatment function. In its former function, scorching was practiced on the body organs of the slaves, enemies, and animals in order to distinguish and take ownership of them, and with criminals as a sign of guilt. In the latter function, it was used, according to some reports, as the last treatment possible for curing different diseases in both humans and animals. The most important therapeutic application of scorching was on wounds to stop bleeding and prevent infection. In the present research, both functions have been examined and classified with reference to the Persian literature, history, and folk culture.