مطالعۀ برخی از افسانه های ایرانی با تکیه بر الگویخودآگاهی در جنگل جهان زیرین استس

الگوی «خودآگاهی در جنگل جهان زیرین»1 کلاریسا پینکولا استس2 هفت مرحله دارد که عبارت اند از: معاملۀ کورکورانه3، قطع عضو4، سرگردانی5، کشف عشق در جهان زیرین6، شیار کشیدن روح7، قلمرو زن وحشی8، عروس و داماد وحشی9. این پژوهش پس از معرفی این الگو، انتخاب نزدیک ترین افسانه ها به الگوی موردنظر و تقسیم آن ها از نظر ساختار و محتوا به چهار گروه، نشان می دهد که الگوی نام برده با مراحل و مصداق های افسانه های ایرانی همخوانی مطلق ندارد. از این رو، نگارندگان با درنظرگرفتن همۀ افسانه های انتخاب-شده به عنوان روایت های متنوع و متعدد از یک ساختار واحد، به الگویی دست یافته اند که از نظر ساختار و محتوا، شباهت ها و تفاوت های بارزی با الگوی استس دارد. در الگوی پیشنهادشده، برخی مراحل سفر زن-قهرمان از نظر ساختار و نحوۀ تکرارپذیری با الگوی استس متفاوت است. از نظر محتوا نیز مضمون هایی مانند کودک، معاملۀ کورکورانه و قطع عضو، در افسانه های ایرانی نمود کمی دارد و محتوای مرحلۀ «عروس و داماد وحشی و قلمرو زن وحشی» نیز بسیار گسترده تر از محتوای قصه و الگوی استس است.