ویژگی های ساختاری و ادبی دوبیتی های سیستان

ترانه های سیستانی بخشی از میراث معنوی و فرهنگ عامۀ سیستان و برگرفته از فرهنگ، تمدن و علایق مردم آن است. مردم این خطه عواطف و احساسات، امیال و آرزوهای خود را به بهترین شیوه با زبان احساس و در قالب ملموس ترین تصویرگری ها بیان داشته اند. با بررسی حدود چهارصد دوبیتی سیستانی، ویژگی های ساختاری و ادبی آن در این جستار تحلیل شده است. بررسی ساختار و فرم دوبیتی ها نشان می دهد که دوبیتی‌های سیستانی همانند دوبیتی های زبان فارسی وزن، قالب و قافیه و ردیف دارند؛ اگرچه تا حدودی از نظم و قاعدۀ اصلی آن خارج شده‌اند. در بررسی آماری مشخص شد که تمایل سرایندگان به کاربرد ردیف تقریباً دوبرابر قافیه است. در بحث قافیه، نزدیک به نیمی از دوبیتی ها قافیۀ سالم و بقیه قافیه های معیوب دارند. برخی از قافیه ها به شکل قافیه در قالب مثنوی و به شکل قافیه در قالب قطعه آمده است و برخی از دوبیتی ها بدون قافیه است. کاربرد آرایه‌های تشبیه، کنایه، استعاره، تکرار، تمثیل و دیگر آرایه ها، طبع آزمایی و ذوق سلیم مردم این خطه را در ارائه تصویرهای زیبا و دلنشین نشان می دهد.

Structural and Literary Characteristics of Sistani Couplets

Sistani couplets are indubitably a part of the spiritual heritage and folklore of Sistan. They originate from Sistani people’s culture, civilization and interests. The residents of this territory express their feelings, emotions, enjoyments, deprivations, wishes and desires in the best possible manner with an emotional language and in the form of most tangible imagery. Having studied about400Sistani couplets, the author of the present paper has analysed and discussed the structural, literary and content characteristics of the so called couplets. The findings of the study show that the structures and forms of the couplets in question are very similar to those of Persian couplets in that they do enjoy rhythm, poetic form, rhyme and Radif, although there are some irregularities in terms of rhythm. Statistical investigations indicate that Sistani poets’ interest in using Radif is twice as much as their interest in using rhyme. In terms of rhyme, almost half of the couplets meet good rhymes, and the rest of them either have bad rhymes or lack in rhymes. These are all redolent of Sistani poets’ admirable flair and delicate taste for providing beautiful and agreeable couplets adorned with pleasant imagery.