فصل بهار و مناسبت های آن در تقویم کُردی

تقویم کردی همچون تقویم جلالی دوازده‌ ماه، چهار فصل و هر ماه سی روز دارد که ازنظر نامگذاری و زمان با تقویم شمسی کاملاً متفاوت است. فصل پاییز در تقویم کردی ایلامی بر فصل تابستان مقدم است. میان اقوام ایرانی، بهار اقوام کرد به‌ویژه کردهای ایلام که محور اصلی این پژوهش است، دربردارندۀ بیشترین سنت‌های گاه‌شماری است؛ به‌گونهای که از میان چهار فصل سال، فصل‌های دیگر، شکوفایی بهار را از نظر مناسبت‌های رنگارنگ ندارند. مناسبت‌های این فصل با تمامی آیین‌های دیگر فصول برابر است. آغاز و انجام فصل بهار کردی با تقویم شمسی کاملاً متفاوت است؛ بهار و سال نو در این مناطق از دوم بهمن مطابق با ماه گییاباریک کردی آغاز می‌شود و آیین‌های «شیـ̌ـلی‌میـ̌ـلی»، «ئاشی̌ کی‌وانووی̌ ئه‌وه‌لی̌ وه‌هار» در سیزده بهمن، «شهله و شیخالی» و مراسم «شه‌وی̌ گا حیول»، «چیل بیرا»، «بیزین قوتیگه»، در پانزدهم بهمن، زینتبخش این ماه است. ماه‌های‌ گییاجیـ̌مان و نوروزمانگ که نام‌گذاری آن‌ها از طبیعت الهام گرفته شده است، از دیگر ماه‌های فصل بهار است که با ده‌ها آیین باشکوه‌ برگزار می‌شود. ششم ادیبهشت پایان فصل بهار است. جنبۀ دینی پنج روز پنجه از دیگر لطایف گاهشماری کردی است.