تحلیل رزم ابزار‌های حماسی فارسی براساس نظریۀ بیان شفاهی(مطالعه موردی: هفت‌لشکر (طومار جامع نقالان)، طومار نقالی شاهنامه، شاهنامه، شهریارنامه)

این مقاله براساس دستاورهای نظریه بیان شفاهی درپی معرفی یکی از ویژگی‌های سنت شفاهی در حماسه فارسی است. لذا بر روی رزم‌ابزارها تمرکز کرده‌ و برای مطالعه، استخراج انواع و میزان بسامد آن، طومار‌ هفت‌لشکر و طومار نقالی شاهنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه شفاهی و شاهنامه و شهریارنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه منظوم، برگزیده است و در روند این پژوهش علت برجستگی و شهرت رزم‌ابزارهای حماسی را به‌دلیل انتساب به شاهان و پهلوانان، کشور‌/ شهر‌، حیوانات توتمی و نیز اغراق در وزن و قدرت، کاویده است. شاعران حماسه‌سرا/نقالان، این رزم‌ابزارهای ویژه را ‌در شکل و ساخت «گزاره‌های قالبی»، در این مقاله براساس دستاورهای نظریه بیان شفاهی درپی معرفی یکی از ویژگی‌های سنت شفاهی در حماسه فارسی است. لذا بر روی رزم‌ابزارها تمرکز کرده‌ و برای مطالعه، استخراج انواع و میزان بسامد آن، طومار‌ هفت‌لشکر و طومار نقالی شاهنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه شفاهی و شاهنامه و شهریارنامه را به عنوان نمونه‌هایی از حماسه منظوم، برگزیده است و در روند این پژوهش علت برجستگی و شهرت رزم‌ابزارهای حماسی را به‌دلیل انتساب به شاهان و پهلوانان، کشور‌/ شهر‌، حیوانات توتمی و نیز اغراق در وزن و قدرت، کاویده است. شاعران حماسه‌سرا/نقالان، این رزم‌ابزارهای ویژه را ‌در شکل و ساخت «گزاره‌های قالبی»، در گنجینه ذهن خویش داشته و در مرحلۀ سرایش حماسه، به‌طور طبیعی و ناخودآگاه وارد آن کرده‌اند. مهم‌ترین دستاورد این پژوهش در کنار معرفی رزم‌ابزارها به‌عنوان یک «گزارۀ‌ قالبی حماسی»، این است که اختلاف در بسامد و تنوع رزم‌ابزار‌ها میان متون منظوم حماسی و طومار‌های نقالی و نیز کاربرد رزم‌ابزارها در متون پیش و هم‌زمان با شاهنامه مانند یادگار زریران، اشعار رودکی، فرخی سیستانی و ... نشان‌دهنده آن است که اولاً «گزاره‌های قالبی رزم‌‌ابزار حماسی» میراثی از سنت شفاهی حماسه فارسی است و شاعران حماسه‌سرا / نقالان حتی فردوسی در ابداع آن‌ها هیچ نقشی ندارند. دیگر آنکه طومار‌های نقالی صرفاً از متون حماسی منظوم متاثر نبوده‌، بلکه روایت‌های شفاهی نیز در شکل‌گیری آن نقش داشته ‌است.  

analysis of the battle of persian epic tools based on the theory of oral expression: case study of haft selashkar (tomar jame naghalan), tomar naghali shahnameh, shahnameh, and shahyarnameh

this article aims to introduce one of the characteristics of the oral tradition in the persian epic based on the achievements of the theory of oral expression. therefore, it focused on battle tools and extracted their types and frequency. it selected haft lashkar scroll and the shahnameh narration scroll as examples of oral epics, and shahnameh and shahryarnameh as examples of poetic epics, and in the process of this research, it also explored the prominence and fame of epic battle tools due to their attribution to kings and warriors, country/city, totemic animals, as well as exaggeration of weight and power. the poets of the epic writers/narrators have these special martial tools in the form and construction of form statements in the treasure of their minds and have naturally and unconsciously introduced them in the stage of composing the epic. the most important achievement of this research, in addition to the introduction of battle tools as epic template statements, is that the difference in the frequency and this article aims to introduce one of the characteristics of the oral tradition in the persian epic based on the achievements of the theory of oral expression. therefore, it focused on battle tools and extracted their types and frequency. it selected haft lashkar scroll and the shahnameh narration scroll as examples of oral epics, and shahnameh and shahryarnameh as examples of poetic epics, and in the process of this research, it also explored the prominence and fame of epic battle tools due to their attribution to kings and warriors, country/city, totemic animals, as well as exaggeration of weight and power. the poets of the epic writers/narrators have these special martial tools in the form and construction of form statements in the treasure of their minds and have naturally and unconsciously introduced them in the stage of composing the epic. the most important achievement of this research, in addition to the introduction of battle tools as epic template statements, is that the difference in the frequency and variety of battle tools between the texts of epic verses and the scrolls of narrative, as well as the use of battle tools in texts before and at the same time as the shahnameh, such as yadgar zariran, rudaki’s poems , farrokhi sistani, etc., shows that first of all, epic battle tools style statements are a legacy of the oral tradition of persian epics, and the poets of epics/narrators, even ferdowsi, have no role in inventing them. moreover, the narrative scrolls were not only influenced by the poetic epic texts, but oral narratives also played a role in their formation.