از پراپ تا پساپراپ: رویکرد نشانه معناشناسی به قصه‌های عامیانه

این مقاله رویکرد نشانه معناشناسی را به‌ مثابۀ رویکردی پساپراپی به قصه‌های عامیانه از رهگذر تحلیل قصۀ «حاجی لُواس» بررسی و تبیین می‌کند. برخلاف رویکرد پراپ که فقط به عناصر ثابت و متغیر و خویشکاری سی‌و‌یک‌گانۀ شخصیت‌ها و هفت حوزۀ کنش اشاره می‌کند، در رویکرد نشانه‌ معناشناسی که عمدتاً از گرماس-2 ریشه می‌گیرد و دیگر رویکردها ازجمله شمایلی نشانه‌ای و برسازه‌ای را نیز شامل می‌شود، بررسی از سطح عناصر صوری صرف فراتر می‌رود، و معناها و مفاهیم پس پشت عناصر را نیز دربرمی‌گیرد. از این حیث، مربع معنایی با نحو بنیادی در سطح ژرف‌ساخت متون روایی سر‌و‌کار دارد که در قالب نحو روایی در سطح روساخت متجلی می‌شود. ژرف‌ساخت و روساخت، در نحو گفتمانی بروز می‌یابند و نحو گفتمانی، ساختارهای گفتمان روایت را برمی‌سازد که به معنای گفتمانی منجر می‌شود. معنای گفتمانی نیز همان است که گرماس دوم می‌کوشد ضمن پذیرش نقایص نشانه‌شناسی ساختارنگر گرماس اول، چنان‌که خود آن را به «نقصان معنا» تعبیر می‌کند، آن را از رهگذر نشانه معناشناسی ایجاد کند. این مقاله، می‌کوشد به شیوه تحلیلی و تبیینی به این پرسش پاسخ دهد که ویژگی‌های متمایز رویکرد نشانه‌ معناشناسی در بررسی قصه‌های عامیانه کدام است و چه وجه تمایزی از رویکرد صرفاً توصیفی و ساختارنگر پراپی دارد.

from propp to post-propp: a semiotic approach to the folktales

this article explores the semiotic approach, as a post-structuralist method, for analyzing folktales, with a specific focus on the story of haji luva’as. in contrast to the structuralist approach, which primarily examines fixed and variable elements, as well as the thirty-one functions and seven spheres of action, the semiotic approach, particularly rooted in greimas-2, delves deeper by considering the underlying meanings and concepts. this approach illustrates how the semiotic square becomes evident in the narrative syntax on the surface level. subsequently, these deep and surface structures are realized in discourse syntax, contributing to the development of discursive meaning. greimas-2 aims to construct discursive meaning through semiotic analysis while acknowledging the limitations of structuralist semiotics, viewing them as meaning deficiencies. this article seeks to provide an analytical and explanatory response to the question of what unique characteristics the semiotic approach brings to the examination of folktales and how it differs from a purely descriptive and structuralist approach.