گونه ‌شناسی بازی‌ سروده‌های رایج در بین عامۀ فارس

بازی با درنظر گرفتن تعاریف متعدد آن، دارای انواعی است و نمی‌‏توان منکر نقش آن در زندگی افراد در بازه‌‏های سنی گوناگون شد. نقشی که به سرگرمی و گذران وقت محدود نمی‌‏شود، زیرا بسیاری از بازی‏‌ها بازتاب‌‏دهندۀ دغدغه‌‏ها و مسائل زندگی‌‏اند و بازیگران با انجام آن، افزون‏بر تکرار این‏ مسائل و دغدغه‌‏ها انتقال‌‏دهندۀ آن نیز هستند. یکی از مهم‏ترین عناصر انتقال در این ‏زمینه «شعر» است؛ عنصری که می‌‏تواند براساس بافت زمانی و مکانیِ بازی تغییر کند و قابلیت تطبیق داشته ‏باشد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به دسته‌‏بندی و بررسی بازی‌‏سروده‌‏های عامۀ استان فارس پرداخته است. نتایج نشان‏ می‌‏دهد که این ‏سروده‌‏ها در بازی‌‏هایی که دو یا چند (گروه) مخاطب دارند استفاده می‌‏شود و اغلب جزو بازی‏‌های غیرکنشی/ کلامی‌‏اند که بر چهار اصل تکرار، گفت‏‌وگو، تمسخر و همخوانی مبتنی‏ و در مقابل بازی‌‏های کنشی‌‏اند. این طیف از بازی‏‌سروده‌‏ها (کلامی تا کنشی) با عنصر سن نیز تناسب دارد، زیرا گرایش افراد کم‏‌سن بیشتر به‏ بازی‌‏های کلامی است و با بیشتر شدن سن به سوی بازی‏‌های کنشی حرکت می‌‏کنند. نکتۀ دیگر اینکه شعر در چهار ‏دستۀ نخست بازی، خودِ بازی و نه جزئی از بازی است و این ‏نکته تاکیدی بر کاربرد و نقش فراوان شعر در زندگی عامه است. دیگر اینکه بسیاری از بازی‌‏های کنشی دارای قانون‌‏‏ها و چارچوب‌‏هایی در شعرند و این قوانین در هفت گروه (فراخوان بازی، حاضر غایبی، انتخاب سردسته، آغازگر و یار، تعیین نفر اخراجی یا ذخیره، تنبیه، نپرداختن جریمه و اعلام پایان بازی) می‏‌گنجد و بازیگران به پذیرفتن و اجرای آن ملزم بوده‏‌اند. نظم این‏ قوانین و در کل، همۀ سروده‌‏های بازی نقش بسیاری در اجتماعی ‏شدن بازیگران داشته است.

the typology of the common play- songs among people of fars

considering different definitions of game, one can categorize them into different types. inevitably, games have influenced everyone’s life at different ages. games not only entertain individuals, but also reflect the concerns and problems of life. furthermore, players both repeat such concerns and transmit them, too. ’’poetry’’ is one of the most important means of transmitting elements. this element can be changed based on the time and place and it can be compatible accordingly. this research has been done based on descriptive- analytical method and it has classified and considered the play-songs of the people of fars. the results show these songs used in those games with two or more groups of audiences and mostly considered as non-actional/ verbal games which are constructed on four principals of repetition, dialogue, teasing and consonance. also, they were counted in counter side of actional games. this spectrum of play-songs (verbal to action) also fits with the element of age because the tendency of young people is more towards verbal games as they get older, they move towards action games. another point is the poem which is the game and is not part of it, that it is in the four initial categories of game. it is underlined that poem is so dominant in the folklore life. another is that many of the action games have rules and frameworks in poems and these rules are included in seven groups such as: calling out for game, role calling, choosing the head of the game, starter and fellow, selecting the fired one or the reserved one, punishment, not paying the penalty and announcing the end of the game. the players should accept and perform the rules. the order of these rules and in general, all the songs of the game played a big role in the socialization of the players.