بازتاب خشونت خانوادگی در قصه‌‌های عامۀ رایج در فرهنگ بختیاری

در قصه‌‏ها، از طریق الگوسازی نمادین، نگرش ‌‏های مختص به خشونت خانوادگی، به مخاطب انتقال داده می‌‏شود؛ بنابراین با بررسی آن‌‏ها، می‏‌توان به نگرش‌‏های مختلف دربارۀ خشونت دست یافت. هدف از انجام این پژوهش نیز بررسی خشونت خانوادگی، انواع، علل و عوامل کنترل آن، در قصه‏‌های عامۀ بختیاری براساس نظریه‏‌های روان‏شناسان اجتماعی (با تاکید بر نظریۀ معتقدان به منشا اجتماعی پرخاشگری و یادگیری اجتماعی) است. روش گردآوری مطالب، اسنادی و جامعۀ آماری پژوهش، 139 قصۀ عامۀ مکتوب در فرهنگ بختیاری است. بعد از استخراج صحنه‌‏های خشونت‏‌آمیز، براساس چهارچوب نظری و اهداف پژوهش، آن‏‌ها را در چند مقولۀ کلی و  اصلی طبقه‌‏بندی کرده و در ادامه پس از شمارش و درصدگیری هر مقوله و زیرمقوله، به بررسی کیفی آن‏‌ها پرداخته‌‏ایم. نتایج پژوهش نشان‌‏دهندۀ این است که در این قصه‏‌ها، بیشتر خشونت‌‏های کلامی روانی بازتاب یافته است و اعضای خانواده به دنبال وارد کردن آسیب‌‏های روانی و به مخاطره افکندن وجهۀ دیگری بوده‌‏اند. عامل خشونت‏‌های خانوادگی، بیشتر همسر/مادر و قربانی آن‏‌ها، بیشتر شوهر/پدر و دختر/خواهر بوده است. در این قصه‏‌ها، عوامل اجتماعی و فرهنگی (مردسالاری، طمع، فریب، دروغ و خیانت) و روانشناختی (احساس حقارت، ناکامی و عصبانیت)، بیشترین نقش را در ایجاد خشونت‏‌های خانوادگی داشته‏‌اند. در این قصه‏‌ها، دو نوع نگرش منفی و مثبت به خشونت خانوادگی وجود داشته است. در برخی از قصه‏‌ها، افراد خطاکار، با رفتار به شدت پرخاشگرانه مجازات شده‏‌اند که نگرش به این نوع خشونت‏‌ها، مثبت بوده است‏. این امر سبب می‏‌شود مخاطب به این نتیجه برسد که در برابر خطای دیگران، خود نیز رفتارهای پرخاشگرانه انجام دهد؛ بنابراین چنین نگرشی، می‏‌توان باعث افزایش پرخاشگری شود. 

exploring the reflection of family violence in common folk tales of bakhtiari culture

through symbolic modeling in tales, the specific attitudes to domestic or family violence are conveyed to the audience. by exploring them, we can thus attain different attitudes to violence. this research aims to explore family violence, its causes, and factors that control it in bakhtiari folk tales based on the theories of social psychologists (with an emphasis on the theory of psychologists who believe in the social origin of aggression and social learning). this research was conducted using the documentary study method. the research population consisted of 139 written folk tales in bakhtiari culture. after the violent scenes were extracted, they were classified in several general and main categories based on the theoretical framework and research objectives. we qualitatively analyzed the categories and sub-categories after counting them and taking percentages. the results of the study showed that verbal-mental violence has been more reflected in these tales and the family members have sought to cause psychological harm and endanger the other one’s face. the wife/mother has been more the perpetrators of the family violence and the husband/father and daughter/sister have been more the victims of the violence. the socio-cultural (patriarchy, greed, deception, lie, and betrayal) and psychological factors (feeling of humiliation, failure and anger) have played the most role in causing family violence in these tales. there have been two types of negative and positive attitudes to family violence in these tales. in some tales, the wrongdoers have been punished by extremely aggressive behavior, and there has been a positive attitude to this violence. this caused the audience to come to the conclusion that they should do aggressive behaviors against other people’s mistakes. therefore, such an attitude can increase aggression.