بررسی و تحلیل مضامین ‌(موتیف ‌ها) در لالایی ‌های آذری

لالایی ‌ها یکی از شاخه‌های ادبیات عامه و اولین نغمه‌هایی هستند که از حیث پرداختن به مسائل کودکان در زیرمجموعه ادبیات کودک گنجانده می‌شوند. با آنکه سرایندگان اولیۀ لالایی‌ها گمنام هستند، امّا سادگی زبان و کاربردی بودن لالایی‌ها در میان مردم، یکی از رازهای ماندگاری این اشعار زیباست. مضمون لالایی‌های اقوام مختلف، بازتاب افکار و تاملات درونی، دغدغه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و مذهبی مردمان آن جامعه است که بررسی این مضامین ما را با عواطف و افکار فردی و جمعی آن اقوام و شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی آن جامعه بیشتر آشنا می‌کند. پژوهش حاضر به شیوه  توصیفی تحلیلی 120 مورد از لالایی‌های رایج آذری را که در قالب بایاتی سروده شده است، مورد بررسی قرار می‌دهد تا ضمن شناساندن این لالایی‌ها، تاملات درونی، احساسات فردی و اجتماعی، اندیشه‌های دینی، شرایط اجتماعی و فرهنگی مادران آن روزگار را نیز به تصویر بکشد. در این جستار، لالایی‌ها براساس مضمون به پنج دسته: مضامین دینی و مذهبی، طبیعت، آرزوهای مادرانه، درون‌مایه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، خانواده و خویشاوندان تقسیم می‌شوند؛ که مضمون طبیعت با 42 مورد و آرزوهای مادرانه با 28 مورد، بیشترین بسامد را در بین این مضامین دارند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که این مضمون‌ها دورنمایی از جهان‌بینی گویندگان لالایی‌ها، دیدگاه خاص آن‌ها به زندگی و انسان و آشکارکننده ویژگی‌های شخصیتی و حساسیت‌های سرایندگان آن‌ها هستند که شناخت و تحلیل این مضامین، باعث درک درست مختصات اصلی و زوایای پنهان مفاهیم لالایی ‌ها می‌شود.   

a study and analysis of motifs in azeri lullabies

various studies have been conducted on lullabies, and the lullabies of different ethnic groups have been examined from different aspects, for example, the article lullaby, the oldest enchanting whisper of the mother by moghaddasi (2013) which deals with the structure and topic of lullabies. the article lullaby, the music of woman’s role in the transmission of oral culture by vodjani (2004) which refers to the role of woman in the transmission of oral culture. investigation of lullabies between three folks of azari, kurdish and gilak by haghgou (2013) examines and compares the theme of lullabies among these ethnic groups. in the article taking a look at the origin and themes of iranian lullabies by hasanli (1999) investigates at lullabies as one of the poetic types of children's literature. the article motifs in sabzevari lullabies by vahdanifar and davari (2021) specifies the way of motif formation in sabzevari lullabies, and introduces the most common motifs used. studying the background of the research shows that researchers have often collected and categorized lullabies in different dialects and geographical regions, but so far there has been no independent research on azari lullabies and analysis of their themes and motifs.