مقایسه خسرو و شیرین نظامی با منظومه عامیانۀ شیرین و فرهاد کردی مام احمد لطفی از منظر بن‌مایه‌های اسطوره‌ای

منظومه کردی شیرین و فرهاد به روایت مام احمد لطفی یکی از نظیره های است که به پیروی از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. این اثر به زبانی ساده و روان، روایتگر داستانی متفاوت دربارۀ سرگذشت شیرین و فرهاد با ساختاری افسانه مانند است. در منظومۀ کردی جز نام شخصیت ها، سیر اصلی حوادث و چارچوب کلی داستان با روایت نظامی اختلاف دارد. داستان این منظومه بر پایه رده بندی محتوایی افسانه ها در زیرمجموعه افسانه هایی قرار می گیرد که در آن اژدهایی دختری را می‌رباید تا اینکه پهلوانی او را نجات می دهد. با وجود این، مطالعۀ تطبیقی دو منظومه از منظر بن مایه های اسطوره ای نشان‌دهندۀ زیرساخت و پی رنگ مشترک این آثار است؛ بدین ترتیب که خسرو (در خسرو و شیرین) و فرهاد (در منظومۀ کردی) مصداق خدای باروریِ شهیدشونده به شمار می آیند با این تفاوت که در منظومۀ کردی، فرهاد همانند سایر خدایان باروری، رستاخیز مجدد ندارد. شیرین در هر دو داستان، به روش های مختلف، نقش الهۀ باروری و عشق را ایفا می کند. چیستی، موضوع و کارکرد اسطورۀ باروری از نظر تاریخی نمایانگر دوره کشاورزی و از نظر فلسفی بیانگر رستاخیز انسان در جهان دیگر است. 

comparison of nezami’s kosrow & shirin with folk kurdish counterpart by mam ahmad lotfi: a mythological approach

shirin and farhad collection; the kurdish version of nezami’s original work by mam ahmad lotfi is one of the popular examples of this genre. this work has a simple and fluid language, which narrates the history of shirin and farhad with a legendary structure. in the kurdish version, with the exception of the names of the characters, the main course of events and the general framework of the story are different. the story of this poem is based on the evaluation of the myth content of the subcategory of legends in which a dragon catches a girl until rescued by her hero. nevertheless, the comparative study of both poems from the viewpoint of the mythological manifestations indicates the infrastructure and the common theme of these works. thus, khosrow (in khosrow and shirin) and farhad (in the kurdish version) are considered the martyred god of fertility, with the difference that in the kurdish version, farhad, like the other gods of fertility, has no resurrection. in both stories, shirin plays the role of goddess of fertility and love in different ways. the subject and function of the myth of fertility historically represent the period of agriculture and philosophically reflect the resurrection of man in the other world.