بررسی تطبیقی بن‌‌مایه‌‌های قصۀ «کره اسب سیاه» در فرهنگ بختیاری با داستان سیاوش

در فرهنگ عامه، متناسب با باورها، اندیشه‌‌ها و آرزوها، بسیاری از داستان‌‌های اسطوره‌‌ای حماسی بازنویسی شده یا اینکه الگوی ساختن قصه‌‌های جدید قرار گرفته‌‌اند که با بررسی آن‌‌ها، می‌‌توان به نحوۀ دریافت و زاویه‌‌های دید عامه دربارۀ آن‌‌‌‌ها پی برد. هدف در این پژوهش نیز بررسی تطبیقی شخصیت‌‌ها، کنش‌‌ها و بن‌‌مایه‌‌های اسطوره‌‌ای حماسی قصۀ کره اسب سیاه در فرهنگ بختیاری با داستان سیاوش در شاهنامه با روش اسنادی است. مقایسۀ پایگاه اجتماعی خانوادۀ شخصیت‌‌ها، ویژگی‌‌های جسمانی‌‌ها آنان، مقایسۀ کنش‌‌های شخصیت‌‌های نامادری، ویژگی ‌‌اسب‌‌ها و پناهنده شدن به پادشاهِ سرزمین دیگر، ازجمله موضوع‌‌های بررسی‌شده در این مقاله هستند. نتایج پژوهش، نشان‌‌دهندۀ شباهت بسیار بین قصۀ کره اسب سیاه با داستان سیاوش است؛ چنان‌‌که در هر دو قصه، قهرمانان، پادشاه‌‌زاده هستند؛ کیستی مادرانشان در پردۀ ابهام است؛ از نظر ویژگی‌‌های جسمانی، بسیار زیبا و اسب‌‌هایشان از نظر رنگ، صاحب فهم بودن و داشتن توانایی پریدن، شبیه به هم هستند؛ نامادری‌‌شان، به دنبال کام‌‌جویی از آنان‌‌اند؛ هر دو شخصیت سرانجام به سرزمین دیگری پناهنده می‌‌شوند؛ در آنجا ازدواج می‌‌کنند و شهر و قصری را برای خود بنا می‌‌نهند. البته در این دو داستان تفاوت‌‌هایی نیز وجود دارد؛ چنان‌‌که در داستان سیاوش، مبنا و انگیزۀ رفتار شخصیت‌‌ها بیشتر سیاسی است، اما در قصۀ کره اسب سیاه، بیشتر به آموزش مسائل خانوادگی توجه شده است. بر این‌ اساس، درمجموع می‌‌توان گفت که قصۀ کره اسب سیاه در فرهنگ بختیاری، بازنویسی خلاقانه یا الگوبرداری از داستان سیاوش است.  

a comparative analysis of the motifs of the story kor-e asb-e siah in bakhtiari culture and the story of siavash

the literature of popular culture, based on beliefs, thoughts, and desires, has featured many adaptations and revisions of mythical epic narratives. it has been used as a model to create new stories that afford insight into the general perception and perspectives on these tales. this study aims to undertake a comparative analysis of the characters, actions, and mythical epic motifs of the story “kor-e asb-e siah” in bakhtiari culture and the story of siavash in shahnameh using document analysis. the comparative investigation encompasses an examination of their social backgrounds, physical attributes, and actions of stepmom characters, horse characteristics, and seeking asylum in another land. the results demonstrated significant similarities between these two stories; the main protagonists are princes with indeterminate maternal lineage, possessing corporeal beauty and horses that share similar qualities such as color, intelligence, and the ability to jump high. additionally, their stepmothers are seeking for a sexual desire, both ultimately taking refuge in another land, getting married, and building a city and palace for themselves. nevertheless, there are divergences between these stories; the story of siavash features more politically motivated character behavior, whereas “kor-e asb-e siah” emphasizes on familial matters. hence, it could be concluded that “kor-e asb-e siah” in bakhtiari culture is a creative retelling or adaptation of the story of siavash.