آیین «یُوار» در بین اقوام تات، ترک، ترکمن و کرمانج خراسان شمالی

فرهنگ عامۀ اقوام ایرانی دنیایی رمزآلود است که بررسی محتوایی ظرایف آن می‌تواند چشم‌انداز‌های تازه‌ای به دنیای مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی بگشاید. در پژوهش پیش‌رو ‌کوشش می‌شود با بیان عناصر فرهنگی و اعتقادات مرسوم در میان اقوام استان خراسان شمالی، به تبیین و تحلیل یک آیین محلی با نام «یُوار» در بین چهار قوم تات، ترک، ترکمن و کرمانج با بهره‌گیری از شیوۀ مبتنی بر مصاحبه با پژوهشگران حوزۀ فرهنگ عامۀ خراسان شمالی و گویشوران موثّق و منابع مکتوب پرداخته شود تا ضمن معرّفی این آیین و آداب مربوط به آن، شباهت‌ها و تفاوت‌ها در نحوۀ برگزاری، موارد کاربرد و پیامدهای آن در بین چهار قوم مذکور مشخّص شود. حاصل این بررسی نشان می‌دهد که آیین یُوار در گذشته تقریباً با شیوه‌های یکسان و با اندکی تفاوت در مراسم‌های گروهی نظیر درو کردن و جمع‌آوری محصولات کشاورزی، خانه‌سازی، پشم‌چینی گوسفندان، قالی‌بافی و... در بین اقوام مذکور انجام می‌شده است. از پیامدهای مهمّ این آیین علاوه بر تعاون و همکاری می‌توان به ایجاد حسّ همدلی و نوع‌دوستی در بین مردمان این خطّه، افزایش درک، ابراز شادی و محبّت به هم‌نوعان اشاره کرد. درواقع این آیین نشان‌دهندۀ همدلی و ایثار بین افراد این اقوام بوده است، زیرا از تمامی اقشار جامعه به‌خصوص جوانان با توجّه به مهارت و نیروی جسمانی که داشتند، در آن حضور داشتند. این آیین تا دهۀ‌ 1350 رونق داشته، امّا به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی، تغییر نسل‌ها و مشکلات مالی‌ای که برای مردم به وجود آمده، باعث کم‌رنگ شدن و درنهایت از بین رفتن آن شده است.  

the yovar ritual among tat, turk, turkeman, and kermanj people of northern khorasan

folk culture is a mysterious world, the analysis of which can open up different horizons. in the following study, focusing on cultural and common practice of people in the northern khorasan, the ritual of yovar was analyzed among tat, turk, turkeman, and kermanj people through interview with candidates concerning cultural issues of the area. besides describing this ritual, the similarities and differences between the practice, function, and consequence of this exercise. the findings indicated that the yovar ritual in the past was practiced similarly among groups of this region in terms of gathering the agricultural crops, housing, sheep’s ripping, weaving, among others. some consequences of this practice is cooperation and solidarity among the people of this area, common understanding, and the expression of happiness and kindness.