مکان ‌یابی نام ‌های جغرافیایی در منطقۀ کهگیلویه و بویراحمد با تاکید بر اسطورۀ سفر کی‌خسرو به کوه دنا، براساس منابع تاریخی و پژوهش‌ های باستان ‌شناسی

اسطوره‏ها در نگاهداشت فرهنگ و آداب و رسوم کهن ایران‏زمین جایگاه خاصی دارند. یکی از مهم‏ترین اسطوره‏های رایج در میان ساکنان بومی شهرستان‏های بویراحمد و دنا، اسطورۀ سفر کی‏خسرو، پادشاه کیانی ایران‏زمین به کوه دنا واقع در نزدیکی شهر سی‏سخت است. پژوهش حاضر براساس شیوۀ تاریخی تحلیلی و تطبیقی است که براساس مطالعات کتابخانه‏ای و مستندات و باستان‏شناسی انجام شده است. با توجه به اینکه اسطورۀ سفر کی‏خسرو نه‏تنها در افواه و اذهان مردم منطقۀ بویراحمد و دنا، بلکه در مناطق جغرافیایی و اسامی اماکن آن به‏وضوح  می‏توان آن را دید و شنید و ازجمله اسطوره‏هایی به‏شمار می‏آید که نه‏تنها قرابت ماهوی آن را در اسطوره‏های سایر ملل می‏توان یافت بلکه در کتب تاریخی به‏ویژه شاهنامۀ فردوسی می‏توان آن را مطالعه کرد؛ به همین‏سبب پرداختن به مطالعۀ اسطورۀ ذکرشده ضروری به‏نظر می‏رسد. بنابراین مکان‏یابی نام‏های جغرافیایی اسطورۀ کی‏خسرو با اهداف و پاسخ به پرسش‏های اصلی پیش‏رو انجام پذیرفت: مهم‌ترین منابع مکتوب موثقی که به اسطورۀ سفر کی‏خسرو به کوه دنا اشاره کرده‏اند کدام‌اند؟ تا چه حد می‏توانیم درمورد اسطورۀ سفر کی‏خسرو به کوه دنا، به مدارک باستان‏شناختی استناد کنیم؟ علاوه‏بر شاهنامۀ فردوسی، در منابع دست اول تاریخی که در قرون سوم و چهارم هجری توسط مورخان اسلامی نوشته شده‏اند ازجمله ابن‏اثیر، حمدالله مستوفی، حمزۀ اصفهانی و گردیزی به اسطورۀ کی‏خسرو از منظر واقعۀ تاریخی اشاره شده است. از مهم‏ترین مدارک و شواهد باستان‏شناختی مرتبط با اسطورۀ کی‏خسرو، تل‏خسرو در نزدیکی یاسوج است که هانیس گاوبه، باستان‏شناس اتریشی آنجا را کاوش کرده است. 

locating geographical names in the region of kohgiluyeh and boyar ahmad, emphasizing the myth of khosrow's journey to mount dana based on historical sources and archaeological research

research background: in mentioning the background of the studies carried out on the myth of khosrow, the first part should be considered as the works that were written in the analysis and completion of the mystical reading approach of this myth. among these analyzes are purnamdarian's semantic analysis in the book rams and ridiculous stories in persian literature (poornamdarian, 2012, pp. 438-463) and ghobadi's symbol analysis in the book ayin aineh. he mentioned the evolution of symbolism in iranian culture and persian literature (qobadi, 2009, pp. 225-230), who have paid attention to the completion of the myth of khusrau in suhrawardi's interpretation. hamdani's article, epic, myth and mystical experience; suhrawardi's reading of the shahnameh (hamdani, 2009, pp. 138-162) and razmjo's analysis of mystical epics can be mentioned in a part of his work in the realm of epics (rozmjo, 2002, vol. 1, p. 310). modrasi's article ki khosro farhamand in the narration of ferdowsi and sohrvardi (madrasi, 2003, pp. 102-85), hamidian's book called introduction to ferdowsi's thought and art (hamidian, 1993, p. 323) and saqibfar's article the death of khosrow is one of the other cases in this context (saqibfar, 1970, pp. 31-17). the second part of the research carried out on the myth of khosrow should be considered as the works that paid attention to the mythological analysis of the narrative text. this approach can be found in parts of bahar's works, including research books on iranian mythology, from myth to history and a survey of iranian culture, an epic story in iranian mythology by zabihullah safa, and the article the myth of khosrow in the shahnameh. a comparative view of this myth can also be seen in articles such as siavash, masih (pbuh) and kay khosrow by aydanlu. some articles (the third part) have analyzed the content of the concepts of the story. among the quartet ki khosro's biography by mehrdakht broumand, a summary of the joining of ki khosro to soroush ferdowsi by mazaheri, rostam; the worshiper of ki khosravi's religion by hamidi, the story of ki khosro in the shahnameh; expression of a victory or allegory of a disaster by rashid mohsal and the article the madness of farzangi; an attitude towards the appearance of ki khosrow by khuzarai can be mentioned. objectives, questions, and assumptionsthe current research aims to answer the following questions; what are the most important reliable written sources that refer to the myth of khosrow's trip to mount dana? to what extent can we rely on archaeological evidence about the myth of khosrow's trip to mount dana?the possible assumptions are: many reliable sources have mentioned the legend of khosrow's journey, the most important of which are ferdowsi's shahnameh, tabari's history, mustofi qazvini's selected history and naseri's farsnameh. one of the most important archeological evidences related to the legend of ki khosrow is tal khosrow or khosrow's hill near yasouj.