موتیف‌ها در لالایی‌های سبزواری

لالایی ها یکی از شاخه های مهم و ارزشمند عامه در فرهنگ هر قومیتی به‌شمار می آیند. درون‌مایۀ لالایی ها بازتاب اندیشه ها، باورها، تاملات روحی، دغدغه های اجتماعی و سیاسی، عواطف، دعاها و آرزوهای فردی و اجتماعی است که  می توانند از شرایط جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه تاثیر بپذیرند. از آنجایی که لالایی ها مختص فرهنگ یا کشور خاصی نیستند، می توانند اشتراکات زیادی با یکدیگر داشته باشند که این اشتراکات ممکن است از حیث ریتم، مضمون، مفاهیم و همچنین موتیف ها و تُپُس های دینی، طبیعی، اجتماعی، جغرافیایی و سیاسی باشد. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی تحلیلی سعی بر آن است تا با بررسی چهل لالایی مکتوب سبزواری که به روش کتابخانه ای گرد آمده اند، ضمن مشخص کردن شیوۀ شکل گیری موتیف در آن ها، رایج ترین موتیف های به‌کار رفته نیز معرفی شود تا از این رهگذر ضمن شناساندن لالایی های بومی سبزوار، به بازتاب اندیشه های دینی، شرایط اجتماعی و دغدغه های فردی مادران آن روزگار پی ببریم. پس از بررسی موتیف های گوناگون در این لالایی ها توانستیم آن ها را به چهار دسته موتیف های مذهبی، طبیعت، اماکن و خویشاوندان تقسیم کنیم. از بین موتیف های به‌کار رفته، موتیف «گل» (نام انواع گل ها) با 26 مورد و موتیف «بابا» با 16 مورد، بیشترین بسامد را داشتند. حاصل این بررسی نشان می دهد که گویندگان این لالایی ها از انواع موتیف برای غنی ساختن درون‌مایۀ لالایی های خود به خوبی بهره گرفته اند، زیرا سرایندگان آن ها تصاویر و مضامین موجود را براساس موتیف های گوناگون بنا نهاده اند که اغلب این موتیف ها شبکه ای از تصاویر، مضامین فکری و احساسی آن ها را شکل می دهند که بدون تحلیل آن ها، شناخت مختصات اصلی و زوایای مفاهیم این لالایی ها آشکار نیست.

motifs in sabzevari lullabies

lullabies are one of the most important and valuable branches of popular culture in any ethnic group. the theme of lullabies is the reflection of thoughts, beliefs, spiritual reflections, social and political concerns, emotions, prayers and individual and social aspirations that can affect the geographical, cultural, social, and political conditions of a society. because lullabies are not specific to a particular culture or country, they can have a lot in common, which may be in terms of rhythm, theme, concepts, as well as religious topos, natural, social, geographical, and political motifs and themes. in this descriptive-analytical study, 40 written sabzevari lullabies have been collected by the library method to be examined. while identifying the method of the motif formation in them, the most commonly used motifs are presented in order to introduce the native lullabies of sabzevar and to understand the reflection of religious ideas, social conditions and personal concerns of mothers of that time. after examining the various motifs in these lullabies, we were able to divide them into four categories: religious motifs, nature, places and relatives. among the motifs used, the motif flower (the name of different types of flowers) with 26 items and the motif baba with 16 items had the highest frequency. the results of this study show that the speakers of these lullabies have used a variety of motifs to enrich the theme of their lullabies because their poets have based the existing images and themes on various motifs, most of which form a network of images, their intellectual and emotional themes. without analyzing them, recognizing the main peculiarities of the concepts in these lullabies could not be understood.