زائوم در ادبیات عامه برمبنای ادبیات عامۀ تربت ‌جام

 هدف در این جستار بررسی و تحلیل موضوع زائوم در ادبیات عامه است، زیرا ادبیات عامه بستری مناسب برای نمود زائوم بوده و هست و اساساً یکی از عناصر و موتیف‌های پرتکرار در ادب عامه، زائوم است. نمونه‌های این پژوهش از ادبیات عامه منطقۀ تربت جام انتخاب ‌شده ‌است. زائوم (zaum) به واژه‌هایی گفته می‌شود که از منطق زبانی عدول کرده، فاقد معنا و مهمل اند، ولی با ایجاد موسیقی در شعر (نیز در امثال و حکم و ترانه ها) موجب انگیزش عاطفی و خوشایندی می‌شوند. در پژوهش های ادبی این اصطلاح از مکتب آینده گرایی روسی  سرچشمه می‌گیرد. نخستین‌بار شفیعی کدکنی آن را وارد مطالعات ادبی فارسی کرد. بنابر تقسیم پژوهشگران، زائوم به سه دسته  نشانه‌شناسیک، صرفی و آوایی تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی براساس زائوم در سطح کلمه است که در ادبیات عامه دیده می شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که زائوم در سطح مصراع (جمله) نیز اتفاق می‌افتد. «هیچانه ها» و «تزریق» نمونۀ زائوم جمله اند. زائوم گرچه بی‌معنی است، اما موجب تولید و افزونی موسیقی می‌شود .درنتیجه این موسیقی  بار معنایی را جبران می‌کند. در بعضی شعرهای عامه که شاعر تبحر شعری بالایی ندارد، دست به خلق زائوم می‌زند. در شعر کودکان چون به موسیقی بیشتر از معنا پرداخته ‌شده ‌است، زائوم پررنگ‌تر است.

zaum into popular literature on the basis of torbat-e jám folk literature

this paper aims to study and analyze the issue of zaum in popular literature because popular literature has been and is a suitable platform for the appearance of zaum. it is basically one of the most frequent elements and motifs in zaum popular literature. examples of this research are selected from the popular literature of torbat-e jam region. zaum refers to words that deviate from linguistic logic and have no meaning or are nonsensical, but by creating music in poetry and also in proverbs and songs, they cause emotional motivation and sweetness. in literary research, the term comes from the russian school of futurism. it was first introduced into persian literary studies by shafi’ï kadkani. according to researchers, zaum is divided into three categories: semiotic, morphological, and phonetic. this division is based on word-of-mouth zaum and it is based on zaum at lexical level. the findings of this study show that zaum also occurs at the level of hemistich or line (sentence). nonsense poetry and injection have sentence zaum. though meaningless, zaum produces and increases music. as a result, this music compensates for the meaning charge. in some folk poems, where the poet does not have a high level of poetic mastery, he creates zaum. in children poetry, zaum is more prevalent, because music is more important than meaning.