بازنمایی نقش زن در ادبیات عامۀ عصر قاجار (برمبنای ادبیات مکتب‌خانه‌ای)

هدف این پژوهش بررسی وضعیت زن و نقش او در ادبیات مکتب‌خانه‌ای عصر قاجار است. به شیوۀ اسنادی، هفتاد قصه از قصه‌های عامۀ رایج در عصر قاجار را انتخاب کرده‌ایم. مدل مفهومی این پژوهش، تلفیقی از نظریه‌های ادبی و جامعه‌شناسی و روش تحقیق کیفی و فن مورد استفادۀ تحلیل محتواست. پس از قرائت پیکرۀ متنی و استخراج داده‌های موردنظر، با استفاده از مدل مفهومی پژوهش، به بررسی کنش‌های زنان در قصه‌ها پرداختیم. مسئلۀ ما تبیین نقش‌های متعدد زنان در قصه‌هاست. یافته‌ها نشان می‌دهد که باتوجه به غلبه گفتمان مردانه و ذهنیت جنسیت‌زده، نقش سیاسی و اجتماعی زنان در قصه‌ها پررنگ و نقش فرهنگی، آموزشی و حقوقی آن‌ها بسیار کم‌رنگ است. بقیۀ نقش‌های زنان در فاصله این دو قطب در مرتبۀ بیشترین و کم‌ترین قرار دارد.

the representation of the role of women in qajar era literature: a home school perspective

the purpose of this study is to investigate the status of women and their role in literature of qajar era in classic religious schools. we have selected seventy fairy tales from popular folk tales in the qajar era. the conceptual model of this research is a combination of literary and sociological theories as well as qualitative research method and content analysis. after reading the textual body and extracting the data, we used the conceptual model of the study to examine the actions of women in the stories. the aim was to explain the various roles of women in stories. the findings show that considering the predominance of masculine discourse and gender-biased mentality, the political and social role of women in stories is prominent and their cultural, educational, and legal roles are very limited. the rest of the women’s roles are located these two maximum and minimum poles.