بررسی تطبیقی-‌ میان‌رشته‌ای امثال و حکم فارسی و سلسله مراتب نیازهای آدمی

ادبیات تطبیقی به‌مثابۀ فلسفه و رویکردی جدید در ادبیات و نقد ادبی، نخست ماهیتی فراملی، فرازبانی و فرافرهنگی داشت، لیکن در ادامه و در قرن بیستم با مطالعات میان‌‏رشته‏‌ای پیوند خورد. در دورۀ معاصر و با اولویت یافتن رویکردهای کاربردی همگرا در پژوهش‌‏های ادبی، نحله نوین ادبیات تطبیقی، چشم‌‏انداز تازه‌‏ای را در مقابل پژوهشگران گشوده و حوزه‏‌های پژوهشی جدیدی را فراسوی مرزهای شناخته‌شده‌‌ پیشین ادبیات ایجاد کرده است. در جستار پیش‏رو، نگارندگان با نظرداشت رویکردهای نوین ادبیات تطبیقی به‌ویژه سویه میان‏‌رشته‌‏ای آن، برآنند تا با اتکا به یک ماخذ معتبر در حوزه امثال: فرهنگ بزرگ ضرب المثل‏های فارسی، به شیوه‌ای، از منظر ماهیت، توصیفی تحلیلی و از دیدگاه نوع‌داده‌ها، کتابخانه‌ای اسنادی، به تطبیق امثال با نظریه «سلسله‏‌مراتب نیازهای آدمی» بپردازند و با بازجست روان‌شناخت ادبی مقولات انسانی، علاوه‏‌بر نُمایاندن گستره و کارآمدی هر دو حوزه، افقی تازه‏ در برابر پژوهش‏‌های آتی پدیدار سازند. از نکات حائز اهمیت در این پژوهش، بیان این حقیقت است که آنچه ‏روان‏شناسان انسان‌گرا با نگاه انگیزه‌‏شناختیِ رفتار آدمی مطرح کرده‌‏اند، پیش از این در متون ادبی کلاسیک ما به‌‏صورتی هوشمندانه، گاه همچون هرم مزلو، با ترتیب و تناسبی در خور تامّل و گاه در تناسبی نه‌‏چندان آشکار، بازتاب یافته ‏است. نوشتار حاضر، نخستین پژوهشی است که با مبنا قرار دادن نیازهای هشت‏گانه، به بررسی و تحلیل تطبیقی آرای مزلو با امثال و حکم فارسی پرداخته ‏است. مقاله درنهایت گویای دو نتیجه کلّی الف) اثبات کارایی و روایی یک نظریه روان‌شناختی در پیوند با ادبیات عامه و ب) درک هر چه بهتر ارزشمندی امثال و حکم در نمودبخشی به مفاهیم انتزاعی ذهنی است. 

a comparative- interdisciplinary inquiry of persian proverbs and the hierarchy of human needs

the concept of comparison has been so long-lasting and durable that they can be taken into account as both humanistic and social tradition. this field of research, which first had a transnational, translinguistic and transcultural nature, was connected with interdisciplinary studies in the 20th century. in the present research study, the authors intend to, with a view toward comparative literature, study the samples of psychology theory of “pyramid of needs” by abraham maslow in persian proverbs. the purpose of the study is to, through a psycho-literary analysis of this concept; reveal the scope and capacity of each discipline in offering new horizons for future research. the results of this study show that the ideas which are proposed by humanistic psychologist to represent a motivational analysis of human behavior, such as the one proposed by maslow, have already been considered in persian literature in an explicit or implicit manner. this study, for the first time in persian literature, analyzes persian proverbs based on the 8 needs of maslow ‘s pyramid and propose two major findings: a) the effectiveness of a psychological theory in relationship to folk literature is proven and b) a better understanding of the value of persian proverbs in representing mental and abstract concepts is gained.