پیکرگردانی و دگردیسی سنگ‌شدگی در قصه‌‌ها و افسانه‌‌های کُردی

یکی از بن‏مایه‌‏های اساطیری و نمادین در قصه‌‏ها و افسانه‌‏های کُردی پیکرگردانی به صورت جماد است. در پیکرگردانی شکل و ماهیت موجودات با استفاده از نیروی ماورء‏الطبیعی شخص یا شیء از حالتی به حالت دیگر تغییر می‌‏یابد. در واقع این نوع پیکرگردانی نماد از دست دادن پویایی و حیات روانی است که فرد را برای مدتی از مسیر کمال باز می‏‌دارد. در قصه‏‌ها و افسانه‌‏های کُردی پیکرگردانی و دگردیسی به اشکال مختلف دیده می‌‏شود، که یکی از موارد پیکرگردانی انسان به جماد است. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه‌‏ای و نیز تحقیقات میدانی انجام شده، به این صورت که با بررسی پنجاه قصه‏ از قصه‌‏ها و افسانه‌‏های کُردی، پنج مورد دگردیسی و تبدیل پیکرۀ انسان به سنگ یافت شد که با بهره‌‏گیری از نقد اسطوره‏ای به بررسی ریشه‌‏های سنگ‌شدگی در آن‏‌ها پرداخته، سپس نحوۀ مواجهۀ افراد و نیز علل و ابزارهای لازم جهت رهایی از این تغییر تبیین ‏‏شده‏ است. از آنجا که مطالعۀ این قصه‌‏ها ما را با بستر اسطوره‏‌ای آن‌ها آشنا می‌‏سازد، لذا تلاش بر آن است تا با شناخت ساختار قصه‌‏ها وجه مشترک این بن‏مایه را با اساطیر سایر ملل مقایسه کنیم. نتایج تحقیق نشان می‏‌دهد که انعکاس باورهای اسطوره‌‏ای با گذر از تاریخ و رسیدن به عصر حاضر در قصه‌‏ها و افسانه‌‏های کُردی گویای نامیرایی و پویایی این باورهاست که با رمزگشایی و واکاوی می‌‏توان ریشۀ‏ مشترک این دیدگاه اساطیری را کشف و تفسیر کرد. 

transformation and metamorphosis of petrification in kurdish folktales

the transfiguration of a person into a corpse is one of the mythological and symbolic elements in kurdish folktales. in transfiguration, the shape and nature of creatures are changed from one state to another by using supernatural power of person or creature. the current study was carried out in a descriptive-analytical method based on the library sources and field research. in this research, using mythic criticism, the roots of petrification were investigated. then, the way people faced it, as well as the causes and tools necessary to get rid of this change, were discussed. the results showed that the reflection of mythical beliefs, passing through history and reaching the present age, in kurdish folktales, shows the immortality and dynamism of these beliefs, by deciphering and analyzing of which, the common root of this mythological view can be discovered and interpreted.