اشعار عامّه، فرصتی برای بازشناسی آیین‌ها و وقایع اجتماعی (مطالعۀ موردی: اشعار عامّۀ تاتی شاهرود خلخال)

ادبیّات عامّۀ ایران، میراث کهنی از عامۀ مردم است که غالباً شفاهی است و از جهت ساختار و محتوا با ادبیّات فارسی تفاوت‌هایی دارد. در مناطق تات‌زبان شاهرود خلخال اشعار عامّه‌ای به چشم می‌خورند که از زمان‌های قدیم در این منطقه رایج بوده‌اند. این ترانه‌ها و دوبیتی‌ها امروزه رو به فراموشی گذاشته‌اند. ساختار دوبیتی‌های تاتی شبیه دوبیتی‌های مناطق دیگر ایران است. موضوعات این ترانه‌ها نشانگر دغدغه‌های مردمانی است که سرایندۀ آن‌ها هستند و سال‌‏ها با آن‌ها زندگی کرده‌اند.پرسش اصلی این تحقیق آن است که تحلیل موضوعی ترانه‌های عامّه تاتی خلخال ما را به چه نکات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در این منطقه می‌رساند؟ این ترانه‌ها به روش میدانی گردآوری شده‌اند. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد اشعار عامّه، سندی برای بازشناسی آیین‌ها، روحیات مردم، وقایع سیاسی اجتماعی و دغدغه‌های اقتصادی مردم هر منطقه است.  

folk poetries, an opportunity to recognize rituals and social events: (case study: folkloric poems of tati language in shahroud of khalkhal)

the folk literature of the iranian people is a heritage of the people which is mostly oral and is very different from the traditional persian literature in terms of structure and content. folk tone, simple language, and common thoughts from illiterate people are visible in this literature. what is known as folk literature is not created by a special person and it is not known who that particular person was in the beginning. there are songs in shahroud of khalkhal, that have been common in this region since ancient times. these songs are being forgotten today. the topics used in these songs show the concerns of the people who create them. the main question of this article is how the thematic analysis of tati folk literature leads us to social, political, economical, and cultural points in this region. these songs were collected in the field. the result of the research shows that folk literature is a factor in recognizing rituals, people’s spirits, political-social events, and economic concerns of the people of each region.