هم حضوری آیین و نمایش در مراسم تیرماسیزه شو در مازندران با رویکرد ترامتنیت ژنت

 متفکران نظریۀ بینامتنیت ناظر بر معنای جدیدی از متن بودند که هیچ متنی بدون پیش‌متن نیست، این‌که متن نظامی بسته، مستقل و خودبسنده نیست و هر متن خاطره‌‏ای از متون دیگر است. در این پژوهش به بررسی آیین و نمایش در مراسم «تیرماسیزه شو» در مازندران و عوامل زمینه‌ساز آن پرداخته و با درنظر گرفتن این آیین همانند یک متن، با استفاده از ترامتنیت ژنت به بررسی شیوه‌های تاثیر این آیین از متون پیشین (بیش‌متنیت) و هم‌حضوری متون مختلف در اجرای این آیین (بینامتنیت) پرداخته می‌شود. هدف از این پژوهش، مطالعۀ چگونگی ارتباط میان آیین و نمایش است و درصدد پاسخ به این پرسش است که: هم‌حضوری آیین و نمایش در مراسم تیرماسیزه شو از جنبۀ ترامتنیت چگونه است؟ مقاله به شیوۀ توصیفی تحلیلی و با رویکرد ترامتنیت ژنت انجام‌ شده و شیوۀ جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. بر این فرضیه تاکید می‌شود  که در مناسبات ترامتنی «مراسم تیرماسیزه شو»، هم‌حضوری نظام‌های مختلفی مانند نظام  نمایشی و آیینی با پیش‌متن برگرفته از بُن‌مایه‌های اساطیری است. کنش «سه کارکردی» یا «کنش سه‌گانه» مبنی بر حکمرانی، سلحشوری و باروری در این آیین قابل‌بررسی است. نبرد عملی خیر و شر نمایشی از مبارزۀ تیشتر با دیو خشک‌سالی است. همچنین جلوه‏ای از نبرد با دیو، دشمن خدایان نباتی و گیاهان است. «لال» را می‏‌توان ادامۀ زندگی آرش در قالب نمادی گیاهی دانست که هستی، زاد و ولد و حیات را برای مردم به ارمغان می‏‌آورد.

the co-presence of ritual and drama in the “tir-ma-size sho” ceremony in mazandaran based on genette’s transtextual approach

the theorists of intertextuality observed a new meaning of the text that there is no text without a pretext, that the text is not closed, independent and self-sufficient, and that every text is a memory of other texts. in this research, we investigated the ritual and performance in the ceremony of tir-ma-size sho in mazandaran. considering this ritual as a text, and using genette’s transtextuality, the effect of this ritual from previous texts (hypertextuality) was investigated and the role of different texts in the performance of this ritual (intertextuality) was discussed. the purpose of this research is to study the relationship between ritual and drama in order to answer the following question: what is the co-presence of ritual and drama in tir-ma-size sho from the aspect of transtextuality? the article is done in a descriptive and analytical way borrowing genette’s transtextuality approach based on library research. the hypothesis indicated that in the transtextual relationships of tir-ma-size ceremony, there is a co-presence of various systems such as the dramatic and ritual system with the pretext derived from the mythological sources. the action of trifunctional based on “sovereignty”, “military” and “productivity” can be checked in this ritual. the practical battle of good and evil is a dramatization of tishtar’s fight with the demon of drought. it is also a manifestation of the battle with the demon, the enemy of the vegetable gods and plants. laal shu can be seen as the continuation of arash’s life in the form of a plant symbol that brings existence, birth, and life to people.