«امیر پازواری» و «امیری» در بستر پژوهش‌های ادبیات عامه مازندران

زندگی‏نامۀ امیر پازواری، مشهورترین بومی‏‌سرای مازندران، با نبود سندی در تاریخ و ادبیات با گمانه‌‏زنی‏های بسیاری همراه شده، نیز انتساب امیری‏های گردآوری‌شده به امیر پازواری مورد مناقشه است. ازاین‏رو این جستار با بررسی پژوهش‏‌های انجام‌شده به روش کتابخانه‌‏ای درباره امیر پازواری و امیری، در صدد برآمده است تا بازنمایی درستی از این شاعر بومی‏‌سرا و سروده‌‏هایش ارائه دهد. نقد و بررسی‏ پژوهش‏‌های مختلف نشان می‏دهد با توجه به مبهم بودن دوران زندگی شاعر، نامشخص بودن زمان و مکان وفات او و صحت یا عدم ‏‏صحت انتساب به پازوار باید با تردید به هویت شاعری که به پازواری شهرت یافته است، نگریست، زیرا پازواری بودن امیر فاقد سند تاریخی است و به‌‏موجب تسامح و جابه‏‌جایی پسوند مازندرانی و جایگزینی پسوند پازواری رواج یافته است. نیز در کهن‌‏ترین و مفصل‌‏ترین نسخه یافت‌شده، امیریِ معروفی که بدان بر پازواری بودن شاعر استناد می‌‏شد، وجود ندارد. امیری‌‏های گردآوری‌شده در کنزالاسرار مازندرانی که بعدها با نام دیوان امیر پازواری چاپ شده، سروده شخص امیر پازواری نیست. وجود اشعار دیگر شعرا با استناد به کنزالاسرار مازندرانی، بررسی سبک‌‏شناسانه امیری‌‏ها به‌‏ویژه تقابل قدمت و تازگی استعمال افعال و واژه‏‌ها، اختلاف‌نظر محققان در وزن و قالب، نیز اختلاف تعداد امیری‏‌های چاپ‌شده موید این موضوع است.   

amir pazvari and amiri in the context of mazandaran folk literature research

the biography of amir pazvari, the most famous vernacular poet of mazandaran, is accompanied by many speculations due to the lack of documents in history and literature, and the attribution of collected amiris to amir pazvari is also debatable. therefore, this paper aims to provide a different representation of this vernacular poet and his poems by examining the studies conducted on amir pazvari and amiri. criticism and analysis in various studies show that due to the vagueness of the poet’s life, the uncertainty of the time and place of his death, and the doubts about the accuracy or inaccuracy of the attribution to pazvar, the identity of the poet who became famous as pazvari should be viewed doubtfully. since there is no historical document showing amir to be from pazvar, the last name pazwari was replaced with mazandarani due to laxity and negligence. also, in the oldest and most detailed version found, there is no famous amiri to be cited as a representation of the poet’s origin in pazvar. the amiris collected in kanzalasarar mazandarani, which was later published under the name amir pazvari divan, are not composed by amir pazvari himself. the existence of poems by other poets with reference to mazandarani’s kanzalasarar, the study of amiri’s stylistics, especially the contrast between the antiquity and the novelty of using verbs and words, the disagreement of researchers on the rhythm and format, as well as the difference in the number of amiri’s published, confirm this idea.