متن ‌شناسی دست‌ نویس منحصربه ‌فرد بخش دوم حماسۀ زمجی‌نامه

زمجی‌نامه نخستین دنبالۀ منطقی ابومسلم‌نامه بوده و از دیدگاه داستانی، به نقل حوادثی پرداخته که پس از قتل ابومسلم خراسانی روی داده است. محتوای زمجی‌نامه بنابر دست‌نویس‌های موجود در سه بخش ترتیب یافته که تا امروز، تنها بخش نخست آن منتشر شده است. موضوع بخش نخست زمجی‌نامه، شرح احوال و مبارزات احمد بن محمّد بن علی زمجی و دیگر هم‌رزمان اوست که پس از قتل ناجوانمردانۀ ابومسلم، علیه عبّاسیان خروج کرده و تا نابودی ابوجعفر، دومین خلیفۀ عبّاسی، پیش می‌روند و روایت با شهادت احمد زمجی پایان می‌پذیرد. امّا بخش دوم و سوم زمجی‌نامه، موسوم به گلزار علی احمد زمجی و کوچک‌نامه که احوال فرزندان احمد زمجی و ابومسلم خراسانی را گزارش کرده است، هنوز بررسی نشده و به طبع نیز نرسیده‌‌اند. پژوهش حاضر، به روش استقرایی بر نقد نسخۀ منحصربه‌فرد بخش دوم زمجی‌نامه، گلزار علی احمد زمجی، متمرکز شده و یافته‌های خود را در دو بخش نسخه‌شناسی و متن‌شناسی عرضه کرده است. در بخش نخست، ابتدا مشخّصات و رسم‌الخطّ تنها دست‌نویس این داستان در کتابخانۀ دانشگاه پنجاب لاهور به دست داده شده و سپس چند دست‌نوشتۀ ناشناختۀ مرتبط دیگر با زمجی‌نامه معرّفی شده‌‌ که تاکنون محلّ توجّه نبوده است. پس از آن، در بخش دوم با عنوان متن‌شناسی، ابتدا مشخّصات داستان در شش بهرۀ: وجه تسمیه، منشا پیدایش، راوی، زمان و محلّ تالیف، ساختار و زبان بررسی شده است. آن‌گاه عناصر داستانی جلد دوم زمجی‌نامه در هفت پارۀ: روایت، پی‌رنگ، زاویۀ دید، شخصیّت، زمان و مکان، درون‌مایه و توصیف ارزیابی شده‌اند. 

textual criticism of the unique manuscript of the second part of zamji-nāmeh

zamji-nāmeh is the first logical sequence of abu muslim-nāmeh and from the perspective of story, it narrates the events that happened after the murder of abu muslim khorāsāni. the content of zamji-nāmeh is arranged in three parts according to the existing manuscripts and until today, only its first part has been published. the subject of the first part of zamji-nāmeh is the description of the circumstances and struggles of ahmad bin muhammad bin ali zamji and his other comrades who, after the killing of abu muslim, went against the abbasids and continued until the destruction of abu ja’afar, the second abbasid caliph, the narrative of which ends with the martyrdom of ahmad zamji. however, the second and third parts of zamji-nāmeh, known as golzār ali ahmad zamji and koochak-nāmeh, which reported the condition of the children of ahmad zamji and abu muslim khorāsāni, have not yet been reviewed and have not been published. the current research has focused on the criticism of the unique manuscript of the second part of zamji-nāmeh, golzār ali ahmad zamji, in an inductive way and has presented its findings in two parts: codicology and textual criticism. in the first part of the study, the characteristics and handwriting of the only manuscript of this story in the library of punjab university in lahore are given, and then some other unknown manuscripts related to zamji-nāmeh, which have not been noticed until now, are introduced. after that, in the second part, titled textual criticism, the characteristics of the story have been examined