بازشناسی فولکلور مادی (پوشاک) در ترسیم سیمای اشخاص داستانی در نسخۀ مصور خاوران‌نامه

منظومۀ‌ خاوران‌نامه اثری بی‌بدیل در حوزۀ ادبیات و نگارگری است که از هم‌آمیزی دو وجه‌ حماسی و مذهبی شکل ‌گرفته و بدعتی در تاریخ ‌ادب و هنر ایران نهاده است. روایت های این منظومه، جدال بین خوبی و بدی است و نگارگر نیز، سعی کرده هم پای با مضمون، به بازنمایی خیر و شر و طبقات ‌اجتماعی مختلف، از والاترین ‌طبقه که خاص پیامبران ‌الهی و امامان است، تا طبقات ‌درباری، مردمان ‌عادی و انسان‌های دون‌مرتبه و گناهکاران بپردازد. از این‌ روی، این اثر ضمن مصورسازیِ متن ادبی این روایت بی‌همتا، منبعی ارزشمند در خوانش فرهنگ و ادبیات‌ عامه در عصر ترکمانان است که تلاقی دیدگاه ‌شاعر و نگارگر را در دو وجه ‌حماسی و مذهبی و حساسیت‌های آن ها را در نمایش طبقات ‌اجتماعی مختلف نشان ‌می‌دهد. هدف این پژوهش، ضمن خوانش طبقات ‌اجتماعی و انواع شخصیت‌پردازی‌ها در متن و تصویرِ نسخۀ مصور خاوران‌نامۀ موجود در کاخ‌ گلستان، شناسایی و تطبیق نوع ‌پوشاک آن ها در تصاویر است تا لایه‌های پنهان فرهنگ آن روزگار را شناسایی کند. پرسش این است که چه شخصیت‌هایی در متن و تصویر نسخۀ خاوران‌نامه نقش بسته ‌است؟ و چه ارتباطی بین انواع پوشاک در توصیف و بازنمایی شخصیت‌ها در نگاره‌های نسخۀ خاوران‌نامه وجود دارد؟ نتایج تحقیق نشان ‌می‌دهند که شخصیت‌های نسخۀ خاوران‌نامه برحسب وجوه ‌ادبی و طبقات ‌اجتماعی ، در دو حوزۀ متن و تصویر دارای گونه‌های متنوع و مشابهی هستند؛ لیکن در ترسیم ‌پوشاک، به‌دلیل فقدان اطلاعات لازم در متن ‌ادبی، نگارگر از رسم ‌زمانه و فرهنگ ‌عامۀ آن روزگار بهره برده ‌است. این تحقیق از حیث هدف بنیادین کاربردی و از نظر روش، استقرایی با رویکرد تطبیقی است.