واکاوی تطبیقی درون‌مایۀ شکواییه در دوبیتی ‌های ادب عامۀ مازندران و خراسان

شکواییه یکی از گونه های اصلی ادبیات غنایی است. شاعران که وجود خویش را مورد خدشۀ روزگار و حتی معشوق می بینند، با زبان شکواییه شرح حال خویش می نمایند و آلام فکری، ناکامی ها، رنج ها و ناامیدی های خود را بیان می کنند. ترانه های عامه، به‌دلیل پاسداری از هویت فرهنگی ملی و انتقال احساسات و عقاید گذشتگان، بخش مهمی از ادبیات شفاهی را تشکیل می دهند. در میان قالب های شعری، دوبیتی، صمیمی ترین و نزدیک ترین قالبی است که هم سراینده و هم مخاطب به‌آسانی با آن ارتباط برقرار می کند. این پزوهش با روش توصیفی تحلیلی قصد دارد تا درون مایۀ شکواییه را در دوبیتی های عامیانۀ مازندران و خراسان بررسی کند. با مطالعۀ بیش از 3.000 دوبیتی عامیانۀ مازندرانی و خراسانی، 435 دوبیتی یعنی حدود 5/14درصد درون مایۀ شکواییه دیده شده است. این شکوه ها از نظر محتوایی به دو دستۀ شخصی و فلسفی تقسیم شده اند. براساس دسته بندی انواع شکواییه ها و یافته های تحقیق می توان گفت که در خراسان شکایت عاشق از بی وفایی معشوق و در مازندران شکایت از غم غربت بیشترین بسامد را داراست. در بقیۀ شکواییه ها همانند: شکایت از غم عشق؛ شکایت از دل تنگی؛ شکایت از خدمت سربازی؛ شکایت از والدین؛ شکایت از رقیب عشقی؛ شکایت از تنهایی؛ شکایت از زن بی وفا؛ شکایت از بخت و اقبال بد؛ شکایت از روزگار و شکایت از خداوند، آمار شکواییه ها در دو استان نزدیک به هم است

Comparative Analysis of the Theme of Complaint in the Couplets of Mazandaran and Khorasan Popular Literature

Complaint is one of the main types of lyrical literature. Poets, who see their existence as tarnished and even loved, express their biographies in the language of complaint and express their intellectual pain, failures, sufferings and disappointments. This descriptiveanalytical research intends to investigate the theme of complaint in the popular couplets of Mazandaran and Khorasan. By studying more than 3000 popular couplets in Mazandaran and Khorasan, 435 couplets, that is about14.5% of the complaint theme, were discovered. These glories are divided into two categories in terms of content: personal and philosophical. Based on the research findings, it can be said that in Khorasan, the lover complains about the unfaithfulness of the beloved, and in Mazandaran, the complaint about the grief of homelessness has the highest frequency. In other complaints, such as complaints about the sorrow of love, homesickness, military service, parents, a love rival, loneliness, co an unfaithful woman, bad luck, the times, and God. The statistics of complaints in the two provinces are close to each other.