مبادلۀ مضمون و خیال در بازی‌های نمایشی و شعر کلاسیک فارسی؛ با تکیه بر نمایش‌های رسن‌بازی و شب‌بازی

شعر فارسی محملی برای بازتاب نمایش و بازی‌های نمایشی بوده است. بستری که اگر نبود، چه بسا تصور می‌شد در زمینۀ هنرهای نمایشی تهیدستیم. بر این اساس، در این تحقیق سعی شده است که نشان داده شود، کدام مضامین و خصایص نمایش‌ها در گسترۀ اشعار فارسی بیشتر نمود یافته است و در این ارتباط متقابل، شعر چه بهره‌ای از نمایش برده و چه مضامین و تصاویری را از دنیای نمایش برگرفته و پرورش داده است. روش تحقیق، تحلیلی توصیفی و مبتنی بر بررسی کتابخانه‌ای و مراجعه به متون بوده و از دو نرم‌افزار عرفان نور و دُرج نیز بهره برده شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که شعر فارسی بخشی از خصایص بازی‌های نمایشی را حفظ و به ویژه به دو بازی رسن‌بازی و شب‌بازی توجه بیشتری کرده است. شعرا در عین اینکه مضامین نمایشی را منعکس کرده‌اند، مضمون‌سازی و خیال شاعرانه برایشان مهم تر بوده است به طوری که تخیلات مبتنی بر بازی‌های نمایشی بسیار شگفت‌انگیزند. نخستین شاعران فارسی دری تا شاعران معاصر، مضامین نمایشی را در اشعارشان منعکس کرده‌اند، از فردوسی و منوچهری تا قاآنی و فراهانی. در این میان، نظامی بیش از دیگران به نمایش توجه داشته است. همچنین، در این پژوهش برای نخستین بار نگرش عرفا نسبت به نمایش بررسی شده است. آن ها بیشتر به شکل تمثیلی از نمایش بهره برده‌اند. تمثیل عرفا بیشتر رمزی است و بی‌شباهت به تمثیل فلسفیِ خیام نیست که با مضمون پرده‌بازی ساخته شده است. از نظر ادبی، بیشترین تصاویر به کمک استعاره، تشبیه، تمثیل و تمثیل رمزی ایجاد شده است.

The Exchange of Themes and Image in Theatrical Games and Classic Persian Poetry: A Focus on Acrobatics and Puppet Shows

Persian poetry has been a vehicle for reflecting plays and theatrical games, a source if absent might reduce the quality of performative arts. Accordingly, this study attempts to show which themes and features of the plays have been most prominent in the Persian poetry, and in this interplay, what the poetry has gained from the play, and which themes and images are taken from the world of play. The research method is descriptiveanalytical based on the library study and document analysis. Two programs called Erfan e Noor and Darj have also been used. This study shows that the Persian poetry has retained some of the features of the play, and more attention has been paid to two games called acrobatics and puppet shows. Reflecting the themes of the play, the poets have paid more attention to theme creation and their poetic imagination, and the imagination based on the play has a significant role in this regard. The earliest Persian poets of Dari as well as the contemporary poets have reflected theatrical themes in their poems; from Ferdowsi and Manouchehri to Qa rsquo;aani and Farahani. Among them, Nizami Ganjavi has paid more attention to this aspect than the others. Also, for the first time in this study, the mystic attitude towards the plays has been examined; it has been realized that they have often used the allegorical form of the plays. The mystic allegories are rather codified. They are similar to Khayam #39;s philosophical allegories. In terms of literary analysis, most images are created by metaphor, simile, allegory, and coded allegory.