بررسی پیوند اسب با پری و باروری، دیو و جادو و مرگ در حماسه‌های منظوم، منثور و ادب عامه

اسب یکی از رازآمیزترین بن مایه ها در ادب حماسی است که همواره در کنار قهرمان نقش آفرینی کرده و گاه حتی با قهرمانان یکی پنداشته شده است و در گذر زمان، خویشکاری های متنوعی را به خود گرفته است. در این جستار بر اساس روش تحلیل محتوایی، آثاری چون شاهنامۀ فردوسی، طومارهای نقالی، زرین قبانامه، اسکندرنامه، داراب نامه، فیروزشاه نامه، حمزه نامه و ابومسلم نامه بررسی شد تا روشن شود که اسب چه خویشکاری های خاصی در این متون دارد. پس از واکاوی متون یاد شده روشن شد که اسب علاوه بر پیوند با پهلوان و باد و آب که در پژوهش های پیشین به آن اشاره شده، ارتباطی معنادار با پری و باروری، دیو و جادو و مرگ دارد؛ به این ترتیب که گاه اسب در هیئتی پری وار، با باروری پیوند می یابد، گاه سویه ای منفی به خود می گیرد و با دیو و جادو این همانی پیدا می کند و گاه به شکلی رازآلود، نماد مرگ واقع می شود.

An Analysis on the Relationship between Horse and Fairy, Fertility, Demon, Magic, and Death

Horse is one of the most important themes in epic literature that has always been with the hero from the oldest era and even is sometimes unified with the heroes, and during the time it has taken many functions. In this essay, analyzing verse and prose epics and folklore based on the content analysis method, it became clear that sometimes the horse has a direct bond with water and fertility. In some texts, the horse is considered the symbol of wind, as it is evidently mentioned in Eskandarnameh. On the other hand, horse is sometimes a symbol of death, as the black horse of Aphosh, Shabrang Behzad, and the black horse of Esfandiar are linked to death. Sometimes the horse is unified with demon and fairy, as it is mentioned in the Hamzanameh, Firooz Shahnameh and Darabnameh Tarsosi. The horse of Tahmooreth in Shahnameh is also considered as the devil. Horse in some texts has such an important position for the hero that the selection of the horse is also one of the important stages of hero rsquo;s improvement, and sometimes even a horse and the horseman will unify as the hero cannot accomplish his mission without the horse, as Rakhsh and Sheborg Behzad in Shahnameh, and Ashghar, the horse of BoranDakht in Hamzanameh and Darabnameh Tarsosi are cases in point.