رستم را که کشت؟ بهمن یا شغاد تحلیل منابع داستان فرجام رستم برپایه تطبیق اسناد رسمی و عامیانه

داستان »فرجام رستم « در شاهنامه و غررالسیر ثعالبی متفاوت با همه منابع دیگر است. در منابع، چهار شکل کشتن به دست بهمن، مرگ طبیعی، مرگ هر دو حریف در پایان جنگ با اسفندیار، و کشتن به دست شغاد دیده می‌شود. نقد منابع نشان می‌دهد این داستان در خدای‌نامه نبوده، از طریق کتاب مستقل رستم و اسفندیار و دو کتاب سیکسران و پیکار، در عصر نهضت ترجمه وارد منابع اسلامی شده است. تفاوت راوی داستان (آزادسرو) با راویان شاهنامه ‌ابومنصوری و گمنامی »شغاد « در منابع، خاستگاه داستان را مبهم کرده ‌است. این جستار با توجه به تداوم محتویات کهن در منابع عامیانه، در کنار نقد منابع رسمی، نقش بهمن در قتل رستم در طومارهای نقالی و حماسه‌های گفتاری و درنهایت، روایت خوسفی در خاوران‌نامه در سده نهم هجری را که محتوی افکندن رستم در چاه‌های بهمن بوده، تحلیل و ثابت کرده‌ است که کشنده رستم در کهن‌ترین منابع کسی جز بهمن نبوده، برای کاستن از تحقیر کشته شدن وی به‌دست شاه کیانی، گناهش در سیمای یک برادر ناتنی فرافکنی شده ‌است.

Who Killed Rustam? Bahman or Ŝoghād:An Analysis on the Sources of the Story of Rostam's Death in Comparison with Folk Works (Scrolls and Khāvarān-nāma)

The story of Rostamchr('39')s death in Shāhnāma and Ghorarassiar Thachr('39')ālabi is different from all other sources. In these sources, there are four narrations of Rostam being killed by Bahman: natural death, the death of both opponents at the end of the war with Esfandiār, and being killed by ldquo;Ŝoghād/ Ŝaghād rdquo;. The source criticism of the story of Rostam and Esfandiār shows that it did not exist in Khodāynāma. The difference between the narrator of the story (Azādsarv) and the narrators of Abu Mansourichr('39')s Shāhnāma and the anonymity of Ŝoghād in the sources has obscured the origin of the story. This article, considering the continuity of ancient contents in the folklore sources analyzes the role of Bahman in the murder of Rostam in narrative scrolls and epics. It also investigates an episode in Khāvarānnāma of Khusfi (15 AD), which depicts Rostam being thrown in the camouflaged wells of Bahman. Finally, this research has proved that the killer of Rostam, in the oldest sources, was nobody other than Bahman, and in order to reduce the humiliation of being killed by a Kiani king, his guilt has been projected on the betrayal of a halfbrother.